Ruud Meijns schrijft verhalen voor de website van de historische vereniging Zaandam. ‘Als beginnende vereniging moet je regelmatig nieuwe verhalen maken. Zo breng ik veel tijd door in het archief. Met de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog maak ik dan bijvoorbeeld verhaaltjes over wat er in november 1918 in Zaandam gebeurde.
Soms weet ik ook niet meer hoe het er vroeger uit zag. Door de verhalen komt het weer boven. Je komt zo ook voor verrassingen te staan als je hoort over zaken die je helemaal was vergeten.’
Wat vertellen de verhalen over Zaandam?
‘Daar kan ik niet iets algemeens over zeggen. Ieder heeft zijn eigen verhaal.
Als je de verhalen hoort, dan realiseer je je vooral dat Zaandam vroeger gewoon een dorp was, net als Koog en Zaandijk. Je hoort regelmatig de verbittering door in de verhalen, dat het vroeger zoveel mooier was. Het gaat vooral om het verlangen naar vroeger, waarbij iedereen elkaar kende en ze nog jong waren. Want zo mooi was het natuurlijk niet altijd. Lees maar eens de verhalen van Dirk Doeves hoe het tochtte in de huizen en wat het betekende om stoflongen te hebben. Mensen denken graag terug aan vroeger, omdat ze verlangen naar de tijd dat ze nog jong waren.
Bij de Historische vereniging horen we ook verhalen hoe mooi de Gedempte Gracht vroeger was, maar daar stonden ook lelijke panden. Leeftijd is essentieel in de beleving hoe je naar de geschiedenis kijkt
Ik schrijf in eerste instantie vooral voor mijzelf, omdat ik het leuk vind om te weten.
Hoe kom je aan de informatie voor de verhalen?
Via de sociale media zetten we via de Historische Vereniging Zaandam topics uit waar we mensen vragen over stellen. Als er dan reacties komen, dan zoek ik het verder uit in het gemeentearchief. Daar ben ik veel te vinden. Je moet wel de weg leren kennen. Ik denk dat ik inmiddels zo’n tien procent van het gemeentearchief weet te vinden. Er ligt zoveel dat nog niet bekend is. Als je iets wilt weten, dan is mijn advies om het te vragen aan een medewerker. Zo kun je bijvoorbeeld dagboeken vinden, maar er zijn ook boekjes die weer schrijven over de dagboeken. Die moet je dan zoeken onder manifest, als je dat niet weet dan mis je die.
Hoe ga je te werk?
Wanneer ik iemand interview dan is het nooit in een keer klaar. Als ik het verhaal opstuur dan hoor ik vaak terug dat mensen nog allerlei zaken zijn vergeten. Dan ga ik nog een keer terug. Zo bouwt een verhaal zich op tot het klaar is. Daar gaat veel tijd in zitten. Door foto’s te laten zien, komen vaak ook herinneringen boven. Wanneer ze vertellen dan begint er weer wat te borrelen. Zo worden de herinneringen geactiveerd. Het geeft veel voldoening om de verhalen op te tekenen. De mensen zijn er blij mee en ik ook. Het voelt alsof ik een puzzel aan het maken ben, die heel groot is en waar ik al stukjes van heb gevonden.
Je hebt mensen nodig die goed opletten. Zo werden we laatst getipt dat er een winkel aan de Westzijde binnenkort mogelijk gaat verdwijnen.
Dan moet je nu dus foto’s maken en het vastleggen voordat het te laat is.
Je had ook een verhaal over de ambachtsschool?
Vorig jaar kwam ik erachter dat de Ambachtsschool honderd jaar geleden was opgericht. Niemand besteedde daar aandacht aan. Daarom ben ik naar het NH Dagblad gestapt en toen heeft Willemijn Schenkeveld er drie reportages over gemaakt. Op een oproep wie er op de ambachtsschool had gezeten, kwamen zoveel reacties, dat ik bij veel mensen langs ben geweest om hun verhaal op te schrijven. Zo heb ik een man gesproken die nog op de ambachtsschool heeft gezeten, waarvan het gebouw in 1930 is gesloten. Toen een gebouw van de ambachtsschool werd gesloten, is de vrouw van de oud-directeur nog een keer door de school gelopen. Zij heeft toen filmblikken mee genomen. Samen met het gemeentearchief hebben we de film over de ambachtsschool bekeken. Dat is natuurlijk prachtig materiaal.
Nog niet zo lang geleden is er een boek uit gekomen over de HBS, maar op de ambachtsschool hebben veel meer mensen gezeten. Vroeger werden er zelfs kampioenschappen in ambachten gehouden. Die opleiding is naar de knoppen geholpen met de Mammoetwet. Vakmensen zijn zo belangrijk, daar hebben we nu een tekort aan.
Met al die verhalen, moest er wel een boek komen dat uitgegeven gaat worden door uitgeverij NH. Het wordt gecombineerd met geschiedenis en veel foto’s.
Ga je ook iets doen met de Kogerveldwijk?
De gemeente Zaanstad oriënteert zich op plannen met de Kogerveldwijk. Als historische vereniging hebben we de wijkmanager Martine Koppe aangeboden ons bezig te willen houden met de geschiedenis van de wijk. Zij heeft mij al in contact gebracht met verschillende mensen die kunnen vertellen over de beginperiode van de wijk. Aan de Oostzijde staan oude fabriekspanden waarmee iets moet gebeuren. Het is mogelijk de oud padstructuur in de wijk terug te brengen. Dan gaat het gebied er weer anders uit zien.
Door nu de verhalen vast te leggen, blijft de geschiedenis bewaard.
Meer weten?
Via de Historische Vereniging Zaandam kun je de verhalen van Ruud Meijns volgen. Zie het ook Zaanse Verhaal over de oprichting door stoomwals Winnie de Wit.
Lees ook het eerste verhaal waarin Ruud Meijns vertelt over zijn Zaanse Verhalen.