‘Door er over te praten, krijg je even een leeg koppie. Een luisterend oor is zo belangrijk. Soms hoef je niet eens wat aan de problemen te doen. Hier hebben we jongeren ervaringsdeskundigen die net zoals zij zijn.
Daardoor zien ze dat er gewoon wat aan te doen is, dat hun probleem niet het einde van de wereld is.
Soms is de drempel lager om met een hulpvraag naar JEZ toe te stappen, dan contact te zoeken met een wijkteam, jeugdteam of de gemeente.’
Claudia Janssen is coördinator van JEZ oftewel Jongeren Ervaringsdeskundigen Zaanstad.
Wat doet JEZ?
‘Het is laagdrempelig. Als jongeren vragen of problemen hebben en ze komen er zelf niet uit, dan kijken wij wat we voor je kunnen doen. Bijvoorbeeld door 1 op 1 coaching van onze jongere ervaringsdeskundige of door het inzetten van professionele hulp. Maar we kunnen ook mee naar een gesprek op school, naar de huisarts of een jeugdteam. We zijn er voor iedereen, dus ook voor jongeren die al door de hulpverlening worden begeleid. Het verschil is dat wij jongeren inzetten die ervaring hebben met dezelfde problemen. Zij hebben aan den lijve ondervonden wat het verschil kan maken.’
Wat zijn de problemen waarvoor jongeren bij JEZ komen?
‘We zijn er voor jongeren van 14 tot 27 jaar. Wonen is voor hen een groot probleem, depressiviteit, ptss, echtscheiding van ouders, jong ouderschap, eenzaamheid. Deze zaken komen het meeste voor, daarnaast er is nog een groot arsenaal aan problemen waar jongeren mee te maken kunnen krijgen.
Veel jongeren zitten tegen een burn-out aan. Aan de buitenkant lijkt het goed te gaan, gaan ze gewoon naar school en hebben vrienden. Doordat ze soms onder te hoge druk staan omdat er zoveel moet, kunnen er problemen ontstaan die niet worden begrepen of gezien door de omgeving. Vroeger kon je makkelijker even de rust opzoeken. Door de sociale media is er veel meer controle over wat je doet. Als perfecte puber moet je een ideaalbeeld neerzetten. Als je anders bent, dan word je ook echt anders behandeld.’
We hebben een app ontwikkeld waarmee jongeren een berichtje kunnen sturen zodat we contact kunnen onderhouden.
Hoe ga je om met je problemen?
Melanie is een jongere ervaringsdeskundige: ‘Wij gaan naar de huisarts met lichamelijke problemen. Jongeren staan er niet bij stil dat zij er ook zijn voor mentale problemen. Als je iemand vraagt hoe het gaat, dan geeft iemand standaard het sociaal wenselijke antwoord. Het gaat dan altijd goed.’
Bradley: ‘Ik heb een vechtscheiding meegemaakt, autisme, agressie en pesten. Wij kunnen mensen helpen door wat we zelf hebben ervaren. Je ziet het van buiten niet, maar daarmee is het er wel.’
Claudia benoemt: ‘Melanie en Bradley hebben dezelfde vorm van autisme maar zijn totaal verschillend. Ze worden echter hetzelfde behandeld door de diagnose.
Het is belangrijk om niet alleen op de buitenkant af te gaan.
Niet iedereen wil naar buiten komen met zijn of haar problemen, maar uiteindelijk moeten ze wel. Omdat je anders kapot gaat en een depressie krijgt of een burn-out.’
Bradley: ‘Ik praat heel veel en vertel wat er goed of fout gaat. Zo verwerk ik het en wordt mijn hoofd leeg. Het wordt niet beter, maar zo hoef ik niet voor te wenden dat het goed gaat. En mensen kunnen op die manier op tijd aan de handrem trekken.’
Melanie vult aan: ‘Ik heb eens wel de neiging om een bordje hoog te houden met ‘Pas op instortingsgevaar.’ Melanie heeft autisme, ptss, adhd en lijdt aan een chronische depressie. ‘Mijn eigen ervaringsverhaal vertel ik aan hulpverleners en op scholen. Het is een leerproces om te proberen overal een positieve draai aan te geven. De afgelopen jaren is alles wat mis kon gaan ook mis gegaan. Ik had altijd pech.
Op een dag is de pech op en die dag begint aan te breken.
Door de stoornis was ik heel vaak down, sloot mezelf op en wilde niets. Een paar maanden geleden heb ik het omgegooid en heb Claudia gevraagd wat ik kon doen als afleiding. Zij had veel werk voor me, er is hier genoeg te doen. Als ik nu een probleem heb, dan zoek ik een vertrouweling van JEZ op, die het verhaal kan ombuigen.’
Claudia: ‘Je moet hier niets, je mag dingen vertellen. Soms komen mensen alleen voor een kop koffie of voor iets praktisch. De bron van de problemen komt vanzelf wel. Zo kreeg ik een keer een mail van iemand die een vraag had. 46 mails later kwam de echte vraag pas. Tussen de regels door lees je dan dat iemand heel eenzaam is.’
Hoe zit de organisatie in elkaar?
De moederorganisatie van JEZ is De Hoofdzaak. In Zaanstad hebben ze drie teams opgezet: ZOED, JEZ en TED. Ze bieden onafhankelijke cliëntondersteuning. Claudia Janssen: ‘Iedere burger heeft hier recht op. We bieden op een onafhankelijke manier ondersteuning. Dat kan zijn informatie, het bijwonen van een lotgenotengroep, een training, advies of een zelfhulpgroep.
Trainingen
Claudia: ‘We hebben vijftien actieve ervaringsdeskundigen. Ze komen vanzelf bij ons aanvliegen. Dit zijn jongeren die hersteld zijn en genoeg in hun mars hebben om andere jongeren te helpen. Ze krijgen drie tot zes maanden verschillende trainingen waarbij ze goed naar zichzelf leren kijken, hoe je feedback kunt ontvangen en geven, hoe je je verhaal kunt delen en hoe je het gesprek kunt voeren.’
Waarom zet jij je in voor JEZ?
Melanie: ‘Het is een goede training. Het is erg leuk. Alle drie de teams worden bij de trainingen gecombineerd. Je leert zo van elkaar. Er worden zoveel ervaringen gedeeld die je dan weer kunt inzetten. Dat is ontzettend leuk. Zo hoor ik daar wat ouders met een kind met psychische problematiek hebben meegemaakt. Dat kan ik weer gebruiken in het contact met een jonge cliënt.
Je hoort ieders verhaal, daar kun je zoveel informatie uithalen.
Ook hoe iemand zich voelde en wat het deed, dat is heel leerzaam. Je blijft je hele leven leren. Pas recent heb ik ontdekt dat leren best leuk is. Het liefste voer ik gesprekken met de gemeente en behandelaren om mijn verhaal te delen zodat zij mijn ervaringen kunnen meenemen. Bij JEZ kan ik al het negatieve dat ik heb meegemaakt omzetten in positieve zaken.’
Bradley: ‘Ik vind het ook echt leuk om mensen te helpen. Het geeft een goed gevoel dat ik jongeren met dezelfde problemen kan wijzen op irritante kleine obstakels. Je hoopt dat zij het daardoor minder zwaar hebben dan wat jijzelf hebt ervaren. Ik kan mijn ervaringen delen om te voorkomen dat het ook bij hen gebeurt.’