Ik wil mensen laten zien dat ze goed zijn zoals ze zijn. Dit draag ik al heel lang uit op verschillende manieren.

Jet Meelker uit Wormer wilde als kind juf worden. Dat veranderde later in criminologie. Ze wilde weten waarom mensen op het criminele pad belanden en waarom het niet mogelijk is om op een vreedzame fijne manier samen te leven. In plaats van juf werd ze meester in de rechten. Nadat ze als jurist en als leidinggevende had gewerkt, ontdekte ze dat ze het fantastisch vond om als coach te werken. In 2010 startte ze haar eigen coaching praktijk. Sinds 2017 is ze directeur-bestuurder van de vernieuwende basisschool De Eigen Wijs in Wormer.

Log systeem

‘Het huidige onderwijssysteem kraakt in zijn voegen. Al vele jaren is het niet meer gewijzigd en past niet meer bij deze tijd. Zo’n log systeem kun je niet zomaar even veranderen. Het is makkelijker om onderwijsvernieuwing door te voeren op een nieuwe school. Niet dat het eenvoudig is om een nieuwe school te starten, want je hebt te maken met regelgeving, wetten, brandveiligheid, het vinden van geschikte leerkrachten, noem maar op. Het is handig dat ik een juridische achtergrond heb en zo’n tien jaar leiding heb gegeven. Dit komt zeer goed van pas.’

Jet Meelker, directeur van De Eigen Wijs in Wormer, vertelt graag hoe ze ertoe is gekomen om samen met een kernteam een vernieuwende school op te zetten die voortdurend wordt ontwikkeld.

We horen regelmatig terug van ouders dat ze hun kind weer terug hebben, dat het kind weer gezien wordt.

Dyslecten zijn beelddenkers

‘In 2010 startte ik als zelfstandige met een praktijk als coach. In die periode ontdekten we dat onze zoon dyslectisch was. We vonden het belangrijk dat hij in ieder geval behoorlijk zou leren lezen. Ik ben op zoek gegaan naar methodes om hem te helpen. Wat op school niet was gelukt, zouden we thuis veel moeten oefenen als onderdeel van een ‘dyslexiebehandeling’. We realiseerden ons dat dit nooit zou lukken. We zouden onze vrolijke gezellige zoon kwijt zijn, omdat het zo frustrerend voor hem was. Ik ontdekte toen de kernvisiemethode waarbij je vanuit een heel andere insteek leert lezen en schrijven. Dyslecten zijn vaak beelddenkers. Als je woorden in het hoofd zet als woordbeeld dan blijft het langer hangen. In een half jaar liep mijn zoon zo’n anderhalf jaar achterstand in. Daarna las hij op niveau.’

Als je een beelddenker bent dan heb je een probleem in het reguliere onderwijs. Je denkt vaak top down. Je snapt niet waar het naar toe gaat en waarom je dat moet weten. En het eindeloos herhalen van de lesstof, werkt voor jou vaak niet zo best. Zo verlies je de motivatie.’

Nooit gedaan, maar ik denk dat ik het wel kan

Jet besloot daarom de opleiding te volgen voor kernvisiecoach. Er bleek vraag te zijn naar les in de kernvisiemethode in de Zaanstreek. ‘Ik had nog nooit op deze manier lesgegeven, maar net als Pipi Langkous dacht ik: “Ik heb het nooit gedaan, maar ik denk dat ik het wel kan.” De kinderen en hun ouders kwamen moedeloos binnen, ze hadden het vaak al opgegeven. Met betrekkelijk weinig moeite ervaarden ze, dat ze wel oké waren en wel konden leren, lezen en schrijven.

Ik realiseerde me dat het bespottelijk was dat ouders dit zelf moesten betalen en vaak buiten schooltijd naar mijn praktijk kwamen. Waarom bood het onderwijs dit niet aan? Ik schat dat zo’n 20 % van de kinderen beelddenkers zijn en dat dit in de toekomst alleen maar meer wordt. Het zijn vaak heel gevoelige kinderen die je kunt helpen met deze methode.

Vernieuwende school

‘De vader van een van mijn leerlingen wilde met andere ouders een nieuwe school oprichten, omdat het schooltje in Oostknollendam moest sluiten. We brainstormden over wat voor school dat moest worden. Dat idee is uit de hand gelopen,’ lacht Jet.

‘In 2015 startten we met een groep enthousiaste mensen, waaronder Irma Bentvelzen van kinderopvang Baloe. Later werd het een stichting. We wilden een school waar kinderen goed zijn zoals ze zijn. Er zijn veel wegen die naar Rome leiden: Je kunt verschillende methodes gebruiken die bij hen aansluiten. Iedereen heeft talenten, die ze op school kunnen ontdekken door te spelen en uit te proberen. Leren vanuit een visuele of meer gevoelsmatige manier van denken wordt weinig ondersteund in het traditionele schoolsysteem. Veel methodes en toetsen zijn er bijvoorbeeld niet op gemaakt.

Lijnen uitzetten

Door mijn juridische achtergrond ben ik me gaan verdiepen in de regelgeving. Alleen in officiële krimpgebieden kon je een nieuwe school oprichten zoals in een klein dorp als Oostknollendam. De Zaanstreek is echter geen krimpgebied. Wormer bleek wel geschikt, omdat daar nog ruimte was in de categorie algemeen bijzonder onderwijs. Het heeft heel veel tijd en energie gekost voordat we alle procedures hadden doorlopen. In 2017 zijn we opengegaan. De opstartfase vond ik zo leuk, dat ik eigenlijk de school ook wel wilde leiden. De medebestuurders waren daar ook enthousiast over. Ik kom niet uit het onderwijs maar ik blijk wel geschikt te zijn voor het opzetten van een vernieuwende school. In Monnickendam heb ik op een vernieuwende school stage gelopen en ik heb de opleiding voor schoolleiders gevolgd. Ik ben geen echte juf, maar wel iemand die de lijnen uitzet en zorgt dat anderen in staat zijn de kinderen goed te begeleiden in hun ontwikkeling.’

Ouders van eerste leerlingen zijn helden

‘Het was heel spannend toen we de leerlingen voor het eerste jaar gingen werven. Het was echt pionieren en risico’s nemen. De school wordt gefinancierd op basis van het aantal leerlingen. Ik vind de ouders van de eerste leerlingen nog altijd helden, omdat zij het risico durfden te nemen. We startten met 25 kinderen in twee stamgroepen. Er starten bij ons kleuters, maar we krijgen ook zij-instroom van leerlingen die op een andere school niet goed tot hun recht komen. Voorjaar 2021 staat de teller op zo’n honderdtien kinderen, verdeeld over vijf stamgroepen.’

Iets nieuws uitvinden en opzetten vind ik hartstikke leuk.

Basisschool De Eigen Wijs zoekt ideale methode

‘We onderzoeken op welke manier het kind het beste kan leren en we ondersteunen ze daarbij. Je kunt ook leren door te doen en te bewegen. Op een reguliere school moeten kinderen vanaf groep drie een groot deel van de dag aan tafel blijven zitten. En dat terwijl ze in de kleutergroep leren om op verschillende plekken in de klas in groepjes zelfstandig te werken, zoals bijvoorbeeld in een bouwhoek. Waarom kunnen ze dat niet meer als ze in groep drie zitten?

Het systeem van de kleuters zetten wij door in de hele school. Kinderen hoeven niet de hele dag te zitten. Wij bieden een vrij strakke structuur, waarbinnen ze relatief veel vrijheid hebben.

Het kind staat centraal en daar bouwen we het systeem omheen. We zoeken uit wat voor hen werkt. Kinderen van hetzelfde niveau worden bij elkaar geplaatst, zodat de leerkracht gelijke instructies kan geven. Dan maakt het niet uit of dat de juf van jouw stamgroep is. We werken met relatief kleine groepjes, zodat we snel zien of het kwartje valt. Je kunt daar dan direct op inspelen. Als kinderen iets niet snappen, dan gaat de juf op een creatieve manier op zoek naar materiaal of een andere methode. De leerkrachten weten precies wat ze moeten leren en in welke volgorde.

Onze leerkrachten benaderen alle leerlingen vanuit de basishouding dat ze goed zijn zoals ze zijn. Dat maakt alles uit, dat voelt een kind. Vaak hebben kinderen ervaren dat ze niet goed zijn als ze minder presteren. Ze worden dan als uitzondering gezien en behandeld. Ook kinderen die juist heel goed kunnen leren, voelen zich vaak anders. Iedereen wil erbij horen. Bij ons heeft iedereen een eigen leer- en ontwikkelingsplan. De uitzondering is normaal, dat geldt voor iedereen.

De Eigen Wijs is voor heel veel kinderen een fijne school. Ze komen hier tot hun recht. We doen het anders.’

Bioritme is leidend

‘We gebruiken het bioritme voor het indelen van het dagprogramma. Zo starten we om 9 uur, dat is relaxter voor de leerkrachten en kinderen. We hebben een continurooster tot half vier, inclusief een half uur buiten spelen. Voor 10 uur moet je groep drie tot pubers niet meteen laten rekenen of aan taal zetten. Tussen 10 en 12 uur werkt het kortetermijngeheugen namelijk het beste, dan geven we in de hele school taal en rekenen. Vanaf 2 uur gebruiken we het langetermijngeheugen voor de thema’s en voor het automatiseren. Zoiets als de tafels leren blijft dan beter hangen.

Het is geen hogere wiskunde, maar breder durven kijken en het doen.

‘Natuurlijk is het belangrijk dat de basis van lezen, rekenen en schrijven goed is. Die basis heb je nodig. Daarnaast geven we kinderen de kans om te ontdekken wat hun talent is. Dat leer je door uit te proberen of je er iets mee hebt. We hebben een breed aanbod. Zo hebben we bijvoorbeeld een naaiatelier, maar we doen ook veel met dans en theater. De kinderen wilden leren hout te bewerken. Samen met de ouders is er een plan gemaakt. Nu staat er een werkbank die gemaakt is door een vader en is gesponsord door Floris. Andere ouders helpen met het werken met hout. Wat mogelijk is en wat op ons pad komt bieden we aan.’

Meer informatie vind je op de website van de basisschool De Eigen Wijs.