Al bijna tien jaar zet een groep bevlogen mensen zich in om op het lege schiereiland De Hemmes in Zaandam een of meer molens terug te bouwen in combinatie met een echt Zaanse woonwijk.
Voorjaar 2018 nam de gemeenteraad het besluit voor de herbouw van drie molens en een zelfvoorziende klimaatneutneutrale woonwijk. Lees ‘Drie molens op De Hemmes.‘ Inmiddels is het voorjaar 2021 en zijn de plannen opnieuw aangepast.
Een lange adem is vereist, maar er lijkt nu schot te zitten in de mooie Zaanse zaak.
De stichting Hemmesgroep is gestart in 2012 met de bestuursleden Peter Ulle, Ruud Pauw en Bart Nieuwenhuijs. Buurtbewoner Wendy van Wilgenburg haakte ook al snel aan. Vanwege mogelijke belangenverstrengeling zijn raadslid Ruud en molenmaker Bart gestopt als bestuurslid. Voor Wendy was tijdgebrek de reden om terug te treden. Voorzitter Peter Ulle: ‘Ze blijven alle drie betrokken. Toen er laatst een voorlichtingsbijeenkomst was voor buurtbewoners over de nieuwe plannen, dan maakt Wendy bijvoorbeeld vrijwillig een filmpje.’
Peter Ulle heeft alweer vele jaren een nieuw bevlogen vrijwilligersteam dat veel tijd steekt in de herbouw van authentieke molens op De Hemmes, op dezelfde fundering waar vroeger de molens draaiden.
2021 is het jaar van de vrijwillige inzet. Op deze website lees je de verhalen van Zaanse vrijwilligers die Zaanstad sterker, liever, mooier en socialer maken.
Waarom zet de Hemmesgroep zich in?
‘De Hemmes heeft een mooie geschiedenis. Dit is een prachtige locatie om iets mee te doen. Ik heb geen persoonlijk belang. Voor alle bestuursleden geldt dat we een heel sterk geloof hebben om de Zaanstreek mooi te maken. Daar zetten we onze skills voor in. We geloven dat de Zaanstreek mooier kan.
Maatschappelijke inzet is belangrijk, dat helpt. Het maakt niet uit wat je doet, als je elkaar een beetje kunt helpen dan is dat leuk. Ik doe dat via de Hemmesgroep. We steken er ontzettend veel uren in. Het lijkt ons geweldig als de eerste molen er staat, dat is een geweldige aanwinst voor de streek.’
Wie zijn de hoofdrolspelers?
Peter Ulle is voorzitter. Zijn voorouders waren de vaste molenmakers op De Hemmes. Peter groeide op in Haaldersbroek en viste vaak vanaf een dekschuit bij De Hemmes. De historie boeide hem. Als stedenbouwkundig ontwerper heeft hij vrijwillig een plan gemaakt voor de herbouw van historische molens op het verlaten schiereiland.
Adry Steur is penningmeester. Hij was eerder directeur financiën bij de gemeente Amsterdam. Nu hij met pensioen is, vindt hij het ook leuk om zich hiervoor in te zetten om het Zaanse landschap mooier en interessanter te maken. Peter kende hem door zijn werk voor de gemeente Amsterdam en heeft hem hiervoor gevraagd.
Secretaris Manon Wind was eerder bestuurslid van de stichting Zaan en Dijk. Peter kent haar uit die tijd en vroeg haar om toe te treden, omdat zij de Zaanse schoonheid wil herstellen. Zij heeft ook in het bestuur van De Zaansche Molen gezeten.
Rick Boom is de man voor energie en duurzaamheid. Hij woont in Haaldersbroek en is directeur van een bedrijf in windturbines. Hij is bijzonder deskundig om mee te denken hoe ze met de molen energie kunnen opwekken. Zo heeft hij de groep erop geattendeerd dat je het geen windturbine moet noemen maar een dynamo of generator omdat je anders aan heel strenge regelgeving moet voldoen qua veiligheid.
René Sman is net als alle anderen ook zeer bevlogen. Als oud leerkracht zet hij zich in voor educatie. René Sman is in gesprek met het Regiocollege. Er zijn ver gevorderde plannen om een opleiding Houttechnicus te starten waarbij leerlingen onder leiding van leermeester veel ervaring opdoen in de praktijk. De herbouw van De Zaadzaaijer is een kathalysator geweest voor deze opleiding.
Wat zijn de laatste ontwikkelingen?
Molenmaker Bart Nieuwenhuijs is al druk bezig materiaal te verzamelen voor de herbouw van oliemolen De Zaadzaaier. ‘Hij zit niet in het bestuur, maar denkt op de achtergrond wel mee. Hij heeft zoveel kennis als molenmaker. Bart is er al helemaal klaar voor, hij verzamelt al dakpannen en geeltjes. Het wordt geen oliemolen, want die staan er al genoeg op De Zaanse Schans. Onze molen krijgt een dynamo waarbij je energie gaat opwekken voor de woonwijk. Het wordt direct ook een experiment om te testen hoe dichtbij de molen je kunt wonen qua geluid.’
Naast de herbouw van De Zaadzaaijer is er ook het project van de tiny houses. Jan de Vries is al lang op zoek naar een plek waar jongeren een kleine ruimte kunnen kopen. De tiny houses zijn ook geschikt voor mensen die kleiner willen wonen. Het wordt een experiment, waarbij de huizen later elders kunnen worden neergezet. StudioKRAMER, FARO Architecten en architect Eva Stache zijn hiermee bezig via de Hemmesalliantie. Het gaat om dertig kleine tijdelijke woningen met zonnepanelen die stroom krijgen van de molen. Het moet een zelfvoorzienend wijkje worden.
Hoe kijkt de gemeente naar De Hemmesgroep?
‘Wessel Breunesse is een zeer betrokken wethouder die zeer enthousiast is over het plan. Ook is er een prikleider aangesteld bij de gemeente die alle partijen goed bij elkaar brengt. Zo komen we verder. Het is mooi dat de gemeente als uitgangspunt heeft ‘We gaan helpen en hoe kunnen we het faciliteren?’ Dit vraagt ook wat van de gemeente, want er is ook een risico. Het geld hebben we immers nog niet. We willen allemaal hetzelfde. We zetten ons in voor iets moois dat Zaans is. We geven niet op, dan wordt het weer eenheidsworst zoals de meeste Vinexwijken.’
Hoe wordt de molen gefinancierd?
‘Toen de gemeenteraad de keuze had gemaakt om te starten met een molen, hebben we berekend dat dit 1,2 miljoen euro kost. De grond zouden we in erfpacht krijgen van de gemeente. Ze stelden tevens 350.000 euro beschikbaar, anderhalve ton wordt gebruikt voor het ophogen van de grond. Deze is niet vervuild zodat we daar kunnen starten. Twee ton kunnen we gebruiken voor de bouw van molen. Dan blijft er nog een miljoen euro over. Bart Nieuwenhuijs kwam met het idee om het project uit te smeren over zeven jaar waarbij je ieder jaar een stuk bouwt. Zo wordt het bedrag per jaar lager. Daardoor werd het mogelijk en zijn we op zoek gegaan naar financiering. Inmiddels hopen we dat het wel veel sneller kan worden uitgevoerd zodat we mogelijk ook de volgende twee molens kunnen bouwen.
Via een Erfgoeddeal hopen we twee ton te krijgen. Daarnaast zijn we in gesprek met verschillende bedrijven, die hun roots hadden in de Zaadzaaier. De nootjesproducent Duyvis was van 1850 tot 1900 eigenaar, daarna was de molen van Cacao de Zaan en vervolgens was het de opslag van Schoenmaker. Wij spreken ze aan op hun roots. Zij vinden het een leuk initiatief. Ook benaderen we energieleveranciers.
Wanneer we zeven ton bij elkaar hebben en er een grote slagingskans is, gaan we Zaankanters vragen om bij te dragen om het mogelijk te maken. De methode van de bouw van De Waakzaamheid spreekt ons wel aan. Dat je bijvoorbeeld geld inlegt waarmee je een wiek kunt financieren. We denken aan allemaal leuke kleine acties. Op onze website vind je verschillende mogelijkheden hoe je mee kunt helpen om het mogelijk te maken.’
Stopt de ambitie bij De Hemmes?
‘We steken er als Hemmesgroep ontzettend veel uren in. We hebben ook veel lol met elkaar, het is ook een leerzaam project. Het lijkt ons geweldig als de eerste molen er staat. Dat is een geweldige aanwinst. Hopelijk ontstaat er daarna ook een discussie over de omgeving. Zo zit er een transportbedrijf tussen Haaldersbroek en de Zaanse Schans. Wanneer De Hemmes weer een molen heeft ontstaat er weer een historisch gebied, dan zou je ook het terrein daartussen weer goed kunnen bekijken.’
Binnenkort het verhaal over De Zaadzaaijer en tiny houses op De Hemmes.
