Wie zich op weg naar een duurzame wereld met anderen verbindt, bereikt meer. Met dat idee begon Jacob Spaander met gelijkgestemden Transition Town Zaanstreek. Drie jaar later is het platform een begrip én wordt de zorg voor een betere wereld in de samenleving breed gedragen. In die veranderende maatschappij voelt Jacob zich steeds beter thuis. ‘Nu ziet bijna iedereen in dat we de dingen anders moeten doen.
In de samenleving heeft Krommenieër Jacob Spaander zich het grootste deel van zijn leven niet thuis gevoeld. Als hooggevoelig kind begreep hij weinig van de wereld en de mensen om zich heen. ‘Mensen communiceren op verschillende lagen, vaak onbewust, en als kind kon ik al die lagen voelen,’ vertelt hij. ‘Als mensen zeiden dat ze niet boos waren, ervaarde ik vaak het tegendeel. Ik wist niet waarop ik me moest richten: op wat ik voelde of op wat mensen zeiden. Was er iets mis met mij of klopte er iets niet in de wereld?’
Om zich heen zag Jacob hoe mensen het geluk in materiële zaken zochten. ‘Het was ieder voor zich of hooguit voor zijn eigen gezin, en ik had daar moeite mee. Als iedereen maar een goede baan en een goed huis had, en om de zoveel tijd een nieuwe auto of tv, dan was men tevreden. Maar als ik de ziel van mensen zag, dan zag ik dat ze in hun kern niet gelukkig waren. Of dat ze niet tot hun recht kwamen. Bijna iedereen was alleen maar bezig om genoeg geld te verdienen. Men leefde bijna tégen elkaar.’
Actievoeren
Die manier van leven was niet de zijne, en dus zocht Jacob zijn heil in de punkscene, het kraken, actievoeren. ‘Ik was heel erg tegen. Tegen het kapitalisme, tegen de ongelijkheid in de wereld, tegen het leegtrekken van de aarde.’ Dat verzet leverde niks op. ‘Het frustreerde. Later werd ik clown, en dat leerde me beter met mensen te communiceren en met lastige situaties om te gaan.’
Iedereen is op zijn manier bezig naar een duurzamer leven toe te gaan.
Ook spiritualiteit hielp hem om te gaan met zijn hooggevoeligheid, maar het was tevens een vlucht uit de maatschappij. ‘Door in hogere sferen te verkeren werd het draaglijker om in de maatschappij te zijn. Maar steeds merkte ik: ik ben niet echt hier, in die maatschappij.’
Bijdrage leveren
Gaandeweg leerde Jacob dat hij juist op maatschappelijk vlak een bijdrage te leveren had. Toen hij via zijn toenmalige vriendin van de internationale beweging Transition Town hoorde, zag hij een manier om zijn overtuigingen voor een betere samenleving in de praktijk te brengen.
‘Transition Town heeft raakvlakken met spiritualiteit. Het gaat ook over bewustzijn, je ervan bewust zijn van dat het ook anders kan. Maar dan op een aardse manier,’ vertelt Jacob.
Versterken
‘Transition Town kan een stad, een dorp, een wijk of een streek zijn waarvan de inwoners onderzoeken hoe ze hun lokale economie, het kapitaal aan kennis en ervaring, kunnen versterken, om op die manier minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen en grote, internationale financiële stromen,’ legt hij uit. ‘Met een sterke, lokale economie voorkom je dat je op lokaal niveau de gevolgen ondervindt van bijvoorbeeld het instorten van de Amerikaanse huizenmarkt.’
Naar iets beters
Jacob was meteen gecharmeerd van de filosofie. ‘Daarin herkende ik duidelijk het streven om de maatschappij te veranderen naar iets beters.’ Ook beeldend kunstenaar en cultureel ondernemer Olivier Rijcken bleek Transition Town op het spoor te zijn. Op filmavonden in de Groote Weiver vertoonde Olivier documentaires over duurzaamheidsthema’s, waaronder Transition Town. Ze staken de koppen bij elkaar, en ook Assendelver Ton Smit en andere enthousiastelingen sloten zich bij hen aan. De kerngroep van Transition Town Zaanstreek zag het licht.
Brainstormsessies
Meteen deden ze een mooie ontdekking: op het gebied van duurzaamheid gebeurde in de Zaanstreek al veel. En daarom stelden ze zich ten doel al die initiatieven in kaart te brengen en met elkaar te verbinden, onder meer door workshops en brainstormsessies te organiseren over bijvoorbeeld groenadoptie, voedsel en houdbaarheid en duurzame energie.
‘De kracht van Transition Town is mensen met elkaar in contact brengen. Persoonlijke verhalen inspireren om aan de slag te gaan. Iedereen is op zijn manier bezig naar een duurzamer leven toe te gaan.’
Stroming
Wat dat betreft is er veel veranderd. ‘Zelfs in die drie jaar dat we bezig zijn, heb ik gemerkt dat de ontwikkelingen in de maatschappij snel gaan. Tien jaar geleden zeiden mensen nog dat het goed ging met de wereld en ging ik tegen de stroming in als ik het tegendeel beweerde. Terwijl de stroming nu richting duurzaam gaat. Bijna iedereen ziet in dat we de dingen anders moeten doen.’
Transition Town legt daarbij de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid. ‘Wij mensen scheppen de wereld om ons heen. Het is tijd dat we ons daarvan bewust worden en daarin onze verantwoordelijkheid nemen en in onze eigen omgeving aan de slag gaan.’
Dat een aanzienlijk deel van de samenleving er inmiddels eenzelfde visie op nahoudt als hijzelf, maakt dat Jacob zich eindelijk op zijn plek voelt. ‘De crisis is de grootste zegening van onze tijd. Nu pas is er ruimte voor wat ik te vertellen heb.’
Wil je ook bijdragen aan een duurzame wereld? Drie tips van Jacob!
1. Richt je vooral op wat je al doet voor een duurzame samenleving en bouw dat uit.
2. Zoek mensen op die daar ook op een positieve manier mee bezig zijn en ga met ze in gesprek. Dat inspireert en wellicht kun je samenwerken.
3. Wandel regelmatig een stuk in de natuur, al is dit het kleine parkje twee straten verderop. Creëer rustpuntjes waarin je nadenkt over welke bijdrage jij zou willen leveren aan de huidige transitie.
Oorsprong Transition Town
Het idee van Transition Towns komt van de Engelse milieuactivist Rob Hopkins die in 2005 in zijn woonplaats het initiatief nam tot de eerste Transition Town. Het idee is dat men in een lokale gemeenschap zelf naar manieren zoekt om over te gaan op een duurzamere manier van wonen, werken en leven. Dat gebeurt door onder meer het terugbrengen van het energieverbruik, het lokaal verbouwen van voedsel en het duurzaam opwekken van energie. In navolging van honderden towns over de hele wereld, is Transition Town Zaanstreek op 25 januari 2013 gelanceerd. De belangrijkste taak is om mensen bij elkaar te brengen en duurzame initiatieven beter zichtbaar te maken.
Meer lees je op www.transitiontownzaanstreek.nl.