Gé Sombroek en Gerrit Assema startten in oktober 1978 met hun bouwbedrijf Somass, dat tegenwoordig in Zaandijk is gehuisvest. De afgelopen 42 jaar hebben ze de Zaanstreek verrijkt met groene Zaanse huizen, schuren, monumentale stenen panden, kleine buurtschappen, uitdagende projecten en molens.
Dit is de tweede van een vierdelige serie over de bijdrage van Somass aan de Zaanse houtbouw in de 20e en 21 eeuw. Lees eerst deel een.
Belangstelling voor behoud Zaanse houtbouw
Gé Sombroek: ‘Meer mensen bekommerden zich in die tijd om de Zaanse houtbouw. Zo waren er verenigingen die zich sterk maakte voor het behoud. Er werd veel over gesproken, maar wij konden het uitvoeren! In de jaren tachtig van de vorige eeuw waren de meeste Zaanse huizen al lang gesloopt of verwaarloosd.
De gemeente had voor heel veel panden een sloopvergunning afgegeven zonder erbij na te denken wat de waarde was.
Een deel ging naar de Zaanse Schans. De rest mocht gesloopt.
Dezelfde makelaar tipte ons dat de oude schilderswinkel van Dekker (1626) aan de Westzijde 185 in Zaandam op de veiling kwam. De ligging was fantastisch, daar kwam veel verkeer langs zodat mensen konden zien waar we mee bezig waren. Ook dit was een ongekende bouwval dat voor 70 cm scheef stond. In dit rijksmonument ontdekte we de schoonheid van oude Bijbelse tegels, plinttegels, eiken wagenschot wanden, een waterput, een verborgen kelder, een opkamer, eiken deuren, een prachtige profilering en er kwamen verborgen schilderingen tevoorschijn tijdens de restauratie. Het had een enorme rijkdom. In de buurt was de vereniging Oud West die de geschiedenis uitzocht. Die verhalen konden we mooi toevoegen.
Tijdens de open dag in 1988 kwamen er honderden mensen kijken. We hadden na afloop geen stem meer. De bezoekers vonden de wederopstanding geweldig.’
Unieke Zaanse identiteit
‘Er kwam steeds meer enthousiasme voor de Zaanse huizen. Omdat het niet voor iedereen weggelegd is om in een monument te wonen, kwamen we met het idee voor Zaanse replica. We wisten hoe slim en simpel een Zaans huis in elkaar zit, dat kunnen we exact namaken. Door een oud stoepje en oude dakpannen en deuren toe te voegen zou het niet te onderscheiden zijn van een oud gerestaureerd Zaans huis. Architect Han van Leeuwen maakte hiervoor de tekeningen, hij wist hoe we dit zouden kunnen bouwen.
Met dat plan gingen we naar de gemeente. Er was zoveel houtbouw verdwenen, op deze manier konden we zorgen dat de Zaanse identiteit weer terugkwam. De Zaanstreek is uniek door de Zaanse houtbouw. Ons plan werd door de gemeente volledig afgeserveerd. Er was totaal geen interesse in de Zaanse houtbouw.
We moesten niet achterom kijken, we moesten met nieuwe plannen komen voor de toekomst.
Daar dachten wij anders over. Je weet dat je iets goeds in handen hebt waar je goed over hebt nagedacht, dus we bleven de gemeente bestoken met ons idee. Hemel en aarde hebben we bewogen met de boodschap: “Maak de Zaanse identiteit weer belangrijk. Anders worden we een eenheidsworst en lijken we op de rest van Nederland.”
Een aantal jaren later kwam de gemeente Zaanstad met een visie voor de komende vijftien jaar waarin eindelijk gesproken werd over de Zaanse identiteit. De architecten en makelaars die bij de presentatie waren spraken ons aan: “Jullie koren staat te bloeien. Zaanstad is om.” Vanaf die tijd ging het makkelijker. Al snel werden we regelmatig gebeld door de gemeente als ze vragen hadden over de Zaanse houtbouw.
Opeens stonden we te boek als Zaanse goeroes.’
We hadden er veel energie in gestoken en laten zien wat er mogelijk was. Zelf hadden we ook het gevoel dat alles klopte.
