Ze geeft toe dat ze in haar leven verkeerde keuzes heeft gemaakt. Maar dankzij die keuzes kan Jaleesa Sellmeijer (22) nu als ervaringsdeskundige anderen helpen, bijvoorbeeld bij problemen door drugsgebruik. ‘Ik ben een coach, ik sta naast je, ik zal je helpen, maar ik ben geen psycholoog. Ik doe niks uit het boekje. Wat ik doe, doe ik uit ervaring.’
Als het interview erop zit, zegt ze dat ze nog niet de helft heeft verteld van wat ze in haar jonge leven heeft meegemaakt. Sommige dingen houdt ze liever voor zichzelf. Maar openhartig is Jaleesa Sellmeijer uit Krommenie evengoed wel. En dat vindt ze belangrijk. Want door haar ervaringen te delen, kan ze anderen helpen die ongeveer hetzelfde hebben meegemaakt. Anderen die net als zij een pestverleden hebben. Die drugs hebben gebruikt, zich hebben laten beïnvloeden door de verkeerde vrienden. Die misschien zelf ook niet altijd de makkelijkste puber waren en het anderen moeilijk maakten.
Helemaal fout
‘Op de basisschool ben ik erg gepest. Eén meisje had daar een grote rol in. Ik dacht dat zij mijn vriendin was, ik vertrouwde haar, en uiteindelijk bleek het helemaal fout te zijn. Ze zette vriendinnen tegen me op, ik liet me manipuleren. Kinderen trokken me aan mijn haren, roddelden. Ik ben geslagen geschopt, pootje gehaakt in de bus op weg naar school. Ik ging met buikpijn naar school en kwam elke dag huilend thuis,’ vertelt Jaleesa.
Ik dacht dat ik hem van de drugs af kon helpen.
Traumatisch noemt ze die tijd. ‘Het maakte me vreselijk onzeker. Ik durfde niet meer voor mezelf op te komen. Mijn moeder is meererde keren boos naar school gegaan, en toch werd er niets aan het pestgedrag gedaan. Op het schoolplein werd ik vaak gepest als de leraren uit het zicht waren.’
Dankzij meester Henk van groep 8 kon Jaleesa haar basisschooltijd met een goed gevoel afsluiten. ‘Hij zorgde ervoor dat het meisje dat me altijd pestte werd aangepakt en dat de situatie veranderde.’ Op het Trias VMBO kreeg ze vriendinnen en – ze geeft het meteen toe – was ze zelf niet altijd een ‘lieverdje’. ‘Ik wilde niet meer het muurbloempje zijn dat ik op de basisschool was geweest. Ik raakte wel eens betrokken bij ruzies en vechtpartijen. Maar alles bij elkaar kan ik zeggen dat wat ik heb meegemaakt, me sterker heeft gemaakt.’
Gevoelig
Ze is gevoelig, hooggevoelig, legt ze uit. Ze kan slecht tegen fel licht en hard geluid. En ze pikt de emoties van anderen snel op. Misschien dat ze daardoor vroeger zo makkelijk te beïnvloeden was, denkt ze hardop. Op haar veertiende noemden vrienden haar ‘het meisje van de straat’. Ze hing veel buiten, rookte er joints en dronk. ‘Dat klinkt misschien stoer, maar ik ben daar absoluut niet trots op.’
Ze was zeventien toen ze een ‘verkeerd vriendje’ kreeg. Hij was 23, blowde en was aan de speed. ‘Ik dacht ik dat ik hem kon helpen. Ik zou er wel even voor zorgen dat hij van de drugs af kwam. Maar hij was al jaren verslaafd, ik kon daar niks aan veranderen. Uiteindelijk ben ik onder zijn invloed zelf gaan gebruiken.’ Natuurlijk heeft ze achteraf gedacht: had ik dat maar niet gedaan. ‘Ik heb mijn familie, en dan vooral mijn broer en mijn ouders daar veel verdriet mee gedaan. Het heeft meer kapotgemaakt dan dat me lief is. Maar het is gebeurd, en dat kan ik niet veranderen.’
Abortus
In een periode dat het haar uiteindelijk was gelukt om niet meer te gebruiken, ontdekte Jaleesa dat ze in verwachting was. Ze was inmiddels achttien en haar omgeving adviseerde haar abortus te laten plegen. ‘Alles had ik voor het kindje over, ik was bereid mijn hele leven om te gooien. Dan maar verder zonder mijn vriend. En tegelijk kon ik dat juist helemaal niet; op de een of andere manier kon ik niet zonder mijn vriend. Tegen mijn zin heb ik abortus laten plegen.’
Jaleesa is even stil. De herinnering aan de zwangerschap en de gedachte dat ze een kind had kunnen hebben, maken haar zichtbaar emotioneel. En tegelijk vindt ze nu dat het een goede keuze was om de zwangerschap af te breken. ‘Ik was jong en depressief en had het kindje behalve mijn liefde niets kunnen geven.’
Dat ze er op die manier over kan praten, sterker dan voorheen, heeft ze ook aan de training ExpEx te danken. Het is een training voor jongeren die in aanraking zijn geweest met jeugdzorg en die vanuit hun ervaring anderen een luisterend oor kunnen bieden.
Ik moest leren een grote bek op te zetten om voor mezelf op te komen.
De jongeren, ze worden ervaringsdeskundigen genoemd, worden getraind in onder meer gesprekstechnieken en kunnen na afronding van de training hulpverleners en gemeenten adviseren en jongeren bijstaan die ongeveer hetzelfde meemaken. ‘Ik ben een coach, ik sta naast je, ik zal je helpen, maar ik ben geen psycholoog ik doe niks uit het boekje. Wat ik doe, doe ik uit ervaring.’
Jaleesa leerde hulpverleners te adviseren, het sociaal wijkteam, de gemeente. ‘Laatst sprak ik een jongerenwerker die hangjongeren opzocht en ze dan vroeg: “Wat doen jullie hier?” Geloof me, daar krijgt ze geen antwoord op. Wat die jongeren doen, kan ze toch zien? Steek een peuk op, ga chillen, ga kijken. Ik kan haar dat advies geven, want ik heb ook rondgehangen. Ik weet precies de reacties als een jongerenwerker op een groep afstapt.’
Gastles
Binnenkort hoopt ze voorlichting te kunnen gaan geven op middelbare scholen, een gastles over pesten. Ze wil jongeren uitleggen en laten invoelen wat het met iemand doet als hij wordt gepest. Ze heeft de les inmiddels uitgeschreven en het team van JEZ (jongeren-ervaringsdeskundigen Zaanstad) gaat met Jaleesa kijken of er inderdaad mogelijkheden zijn om klassen te bezoeken.
Overleven
‘Ik ben zelf best goed uit dat pestverleden gekomen. Maar het was ook overleven, en ik moest leren een grote bek op te zetten om voor mezelf op te kunnen komen. Maar anderen worden onzeker, isoleren zich van leeftijdgenoten en denken misschien aan zelfmoord. Ik heb ook op het perron gestaan met de gedachte: ik ga. Ik was twaalf. Maar dan dacht ik aan mijn familie en deed het niet. Dat inzicht wil ik jongeren meegeven, wat de gevolgen kunnen zijn als je iemand pest. Zelf koester ik tegenover sommige mensen misschien nog wat haat, maar ik ben mijn pesters ook dankbaar. Zij hebben me gemaakt tot wie ik nu ben. Ook dankzij hen weet ik nu wat ik wil: werken als ervaringsdeskundige om anderen te kunnen helpen.’
De training ExpEx is onderdeel van het programma Jongeren Ervaringsdeskundigen Zaanstad (JEZ). In mei gaat de training opnieuw van start en tot 21 april a.s. kunnen jongeren zich aanmelden. Het gaat om jongeren tussen de 18 en 25 jaar die ervaring hebben met bijvoorbeeld jeugdzorg, psychische kwetsbaarheid, pesten en/of dak- en thuisloosheid. Meer informatie via www.rcodehoofdzaak.org.