Drie jaar geleden bezocht Renate Minnebo met de schoolklas van haar zoontje papiermolen De Schoolmeester in Westzaan. ‘Ik had me opgegeven als begeleider, want ik wilde graag mee met deze excursie. De molenaar vertelde dat hij geen vrijwilligers had. Nadat ik mijn kind terug had afgezet op school, ben ik direct terug gefietst en heb ik me aangemeld als vrijwilliger. De molenaar Arie Butterman vroeg of ik de week erna terug wilde komen. Sindsdien kom ik er elke donderdagochtend.’
Ik was direct verliefd op deze papiermolen.
‘Het is zo’n mooie authentieke molen, heel anders dan de molens op de Zaanse Schans. Als je binnenkomt, dan is het donker en er is een specifieke geur. Er is amper elektriciteit, je loopt hier echt het verleden binnen.’
Wat heb jij met molens?
‘Ik heb altijd in de Zaanstreek gewoond. Molens vond ik mooi. Als kind tekende ik soms al landschappen met gedetailleerde molens. Mijn dochter doet dat tegenwoordig ook. De wind heb ik altijd fascinerend gevonden. Met de kinderen ga ik regelmatig naar de Zaanse Schans. Maar de echte fascinatie voor de molens dateert pas van de laatste drie jaar.’
De kracht van de natuur vind ik mooi en interessant.
Wat trekt jou aan in papiermolen De Schoolmeester?
‘Bij de papiermolen vind ik het hele verhaal en proces mooi. Het scheuren, stampen en malen in verschillende bakken. De vellen die uit de papiermachine komen worden daarna in de droogschuur gehangen. Er komt nog een heel proces achteraan van verlezen en kalanderen zodat alle kreukels eruit gehaald worden. Het duurt een behoorlijke tijd voordat het papier in de winkel ligt. Afhankelijk van het weer, de temperatuur en de vochtigheid duurt dit minimaal een paar weken tot een paar maanden.’
Toen ik startte was ik de enige vrijwilliger, inmiddels zijn er nog twee.
Hoe belangrijk zijn vrijwilligers voor vereniging De Zaansche molen?
‘De vereniging De Zaansche Molen is een vriendelijke vereniging met aardige mensen. Er lopen verschillende mensen rond die ontzettend veel weten van molens.
Het is belangrijk dat er genoeg vrijwilligers zijn onder de molenaars om ook in de toekomst de molens te laten draaien. Er lopen er al veel rond, maar er zijn er ook veel nodig. Als een molen niet draait, dan treedt snel het verval in.
Het is leuk dat je kunt kiezen uit allerlei soorten vrijwilligerswerk, want ze hebben ook mensen nodig voor de verkoop, op de braderie, voor de windbrief en in de molen.’
Kun je iets vertellen over je werk op papiermolen De Schoolmeester?
‘Het is fijn om op de papiermolen te werken. Arie is een rustige man vol verhalen, waar ik graag naar luister. Hij vertelt veel over vroeger, over de molenwereld, over de familie Breet en Honig. Ik leer veel van hem. Arie is heel zuinig op zijn molen. Het is fijn dat hij mij vertrouwt om met weinig wind de molen te draaien. Hij heeft er vertrouwen in. Als ik donderdag aankom dan mag ik helpen om de molen draaien. Daarna ga ik afhankelijk van wat er nodig is papier hangen of kalenderen.’
Is Molenaar in opleiding moeilijk?
‘Ik ben ook molenaar in opleiding. Techniek is voor mij een nieuwe wereld. Ik vergelijk het met autorijden. Ik kan prima een auto besturen en weet wat ik moet doen in een noodsituatie, maar ben niet bekend met de werking van een motor. Bij de molenopleiding dien ik wél te weten hoe de machine werkt. Ik moet dus nog veel leren.’
Papiermolen De SchoolmeesterDe Zaanstreek kende vroeger verschillende papiermolens die bijzonder succesvol waren. De familie Honig, maar ook de firma`s Blauw en Rogge hebben het papier geleverd waar de Onafhankelijkheidsverklaring van de Verenigde Staten op is gedrukt. Papiermolen De Schoolmeester is al sinds 1692 in bedrijf en maakt nog altijd papier op traditionele wijze. Dit is de laatste papiermolen ter wereld die nog op windkracht functioneert. In de voddenschuur staan de zakken met lompen, vlas en andere grondstoffen voor de productie van papier. De grondstoffen worden gesorteerd en vervolgens fijngehakt. In de maalbakken mengt het water zich met de gekapte stof en wordt de inhoud tot losse vezels gemalen. Tot 1877 werd er met de hand papier geschept. Sindsdien staat er een eenvoudige langzeefmachine in de molen, die papier maakt uit meerdere lagen met de eigenschappen van geschept papier. Achterin de molen is een expositie en een enorme droogschuur, waar het papier hangt te drogen. De molen is nog altijd in bedrijf. Dus je kunt op werkdagen van 10 tot 16 uur nog steeds zien hoe het papier wordt gemaakt. Het mooie papier is ook te koop.