‘Dit wil je toch behouden. Het natuurgebied Ham & Crommenije is een van de weinige stukjes natuur in de Zaanstreek. Daar moeten we zuinig op zijn. Je ziet dat de natuurwaarden worden afgeschaald. Als we niets doen, dan blijft er niets meer van over.’ Aldus Wim Rijkenberg die zich onvermoeibaar inzet om de bedreigingen voor het natuurgebied op de agenda te zetten.
Begaan met erfgoed en natuur
Wim Rijkenberg en Rein Wasscher kennen elkaar van bewonersbijeenkomsten. De buurt kreeg informatie over de plannen voor de nieuwbouwbuurt. Wim – begaan met natuur en landschap – en Rein – begaan met erfgoed – trokken vervolgens samen op om zich in te zetten voor het behoud van natuur en erfgoed. Tot Reinier onverwachts overleed in 2020. Wim zet de taak voort, gesteund door zo’n 25 buurtbewoners die hart hebben voor de bijzondere natuur.
Polder, water, land, lucht
Ze wonen bij een prachtig natuurgebied waar ze graag fietsen en wandelen. Toen Wim Rijkenberg tientallen jaren geleden op zoek was naar een huis, kreeg hij de tip voor een woning aan de rand van Krommenie. Hij was hier nog nooit geweest, maar was direct verkocht omdat het direct aan het natuurgebied ligt. ‘Wanneer je dit uitzicht hebt, dan wil je nooit meer weg. Dit is een typisch open Hollands landschap. Met water, weiland, wilgenbomen, watervogels. Zo’n mooi landschap wil je graag behouden. De luchten zijn hier prachtig. Ieder jaargetijde zien we prachtige zonsondergangen. Dat is elke dag een genot om naar te kijken. De stormen en regen zie je van verre al aankomen. En met ijs is het volop pret met de bijvoorbeeld de molenmerentocht.
Hier komt alles bij elkaar: polder, water, lucht en vogels.’
Gek op de natuur
Wim Rijkenberg werkte als hoofd Personeelszaken bij zorginstellingen. Van huis uit heeft hij de liefde voor natuur meegekregen. ‘Mijn vader was ook gek op vogels en dieren.
Sinds ik met pensioen ben, geniet ik nog meer van de natuur. Je gaat er ook meer waarde aan hechten.’
Het meer de Noorderham maakte samen met de Zuiderham en de Crommenije deel uit van de IJ die ooit hierlangs stroomde. Het werd vanwege de kromming Cromme IJ genoemd. ‘Dat is toch prachtig, dat Krommenie en Krommeniedijk daarnaar vernoemd zijn. Dat is erfgoed. Het is onwijs leuk om daar meer over te weten. De Stichting Oer-ij weet daar veel van. Ook is het heel interessant dat dit gebied deels viel onder De Stelling van Amsterdam met de forten. Tot 2017 was dit natuurgebied met de Zuiderham, De Noorderham en de Crommenije een Staatsnatuurmonument. Daarna is die status verdwenen. Het is nu afgeschaald tot onderdeel van het Natuur Netwerk Nederland. Ik ben er nog altijd niet achter waarom die status is veranderd. Sindsdien zien we de natuur achteruitgaan. Dichtbij het water komt de nieuwbouwwijk Eilanden van Hain. Hier komen huizen aan de rand van het natuurgebied.’
Geliefd bij racemotorboten
Wim vertelt dat hij samen met Rein kritisch de plannen volgde die de natuurwaarden omlaaghalen. Tot dat Rein plotseling overleed. Rein had het nog wel voor elkaar gekregen om te behoeden dat een historisch dijkje De Busch zou worden doorgraven. Zo konden bewoners van de nieuwbouwwijk makkelijk met hun boot bij het open water komen. En dan zijn we aangeland bij een grote frustratie van meer Zaankanters. Het water is geliefd bij veel watersporters, maar ook bij bestuurders van racemotorboten. ‘De limiet is 6 km per uur, maar daar houden veel mensen zich niet aan. Daardoor is er op het water vaak heel veel herrie, zeker als ze met elkaar gaan racen met harde muziek. De laatste weidevogels die hier nog leven, worden daardoor weggejaagd.
In het broedseizoen zie ik soms nesten op het water drijven.
Ambitie
‘In 2018 is in een groen en waterplan over duurzaam varen vastgelegd dat fluisterboten een belangrijke ambitie is. Waarom zie je daar niets van terug? Op dergelijke vragen krijgen we geen duidelijk antwoord. Wanneer we dan opnieuw contact opnemen, worden we als lastig gezien. En dan proberen we het weer bij een volgende. Net zo lang tot de boodschap wordt gehoord.
De natuurwaarden moeten niet verder dalen. Probeer ze juist te herstellen.
Als reactie komt er ook vaak dat de boa’s op het water wel willen handhaven, maar dat er te weinig personeel is. We hebben overigens niets tegen roeiers, kanoërs, zwemmers en suppers. Het gaat om de raceboten die de natuur verstoren en de vogels verjagen.
Staatsbosbeheer heeft op een stukje land een nest in de oeverwand gecreëerd voor ijsvogels. De raceboten varen hier echter vlak langs, de ijsvogels hebben zo geen kans.’
Wandelvlonders
‘Langs de oever van de Noorderham wil Staatsbosbeheer nu houten wandelvlonders aanleggen. Maar er is al een prachtig fietspad waarbij je de natuur ook goed kunt zien. Waarom zou je vlonders en meer aanlegsteigers willen bij het riet zodat je de eenden en meerkoeten die hier broeden stoort? En waarom is er een plan voor een uitkijktoren? Het zicht vanaf een paar meter hoger levert geen meerwaarde op, vanaf het pad kun je alles al zien. Maar het betekent wel een beschadiging van de oever. Hier leven vlak bij de zeer zeldzame noordse woelmuizen. Die worden beschermd. Waarom ga je dat gebied dan verstoren?’
Bomen
‘En een laatste kritiekpunt is de rij bomen rond de aan te leggen nieuwbouwwijk. In een plan staat dat deze bomen deels moeten wijken voor de nieuwbouwwijk zodat de bewoners van de luxe huizen vrij uitzicht hebben op het water. Dit is een prachtig natuurgebied. Op al deze vragen willen we graag antwoorden van de gemeente, provincie, natuurorganisaties. Wanneer je de overlast van raceboten toelaat en de natuur laat verrommelen dan wordt het steeds minder. Daarom blijf ik vragen stellen.’
