‘Voor mij is taal vanzelfsprekend. Ik kan alles met taal. Ik zou niet weten hoe ik zonder moet. In Nederland zijn 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Ze hebben te weinig basisvaardigheden om om goed mee te kunnen doen in de samenleving. Dan gaat het over lezen en schrijven, maar ook over rekenen en digitale vaardigheden. In de Zaanstreek geldt dit voor een op de zes inwoners.’
Lisa van Tongeren (De Bieb voor de Zaanstreek) werkte de afgelopen drie jaar als consulent volwasseneneducatie. In die rol bracht zij de trainingen van De Bieb onder de aandacht bij samenwerkingspartners en gaf zij advies over het herkennen van laaggeletterdheid. Inmiddels is ze verantwoordelijk voor de communicatie en PR. ‘Het netwerk dat ik heb opgebouwd kan ik in mijn nieuwe functie goed gebruiken. Voor het voorkomen en verminderen van laaggeletterd is samenwerking nodig tussen allerlei partijen, niet alleen de bibliotheek, taalscholen en sociaal wijkteams.’
Laaggeletterdheid
Meer dan de helft van de mensen die laaggeletterd is, is in Nederland geboren en getogen. ‘Er zijn verschillende factoren waarom iemand niet goed kan lezen of schrijven. In de Zaanstreek bijvoorbeeld zijn mensen na de basisschool of na twee jaar middelbare school in de fabrieken gaan werken. Als je de taal niet oefent, dan verleer je het. Je woordenschat wordt niet groter. Je hebt B1-niveau nodig om mee te kunnen doen. Dat is best hoog voor veel mensen. We hebben ook veel mensen met een migratieachtergrond die laaggeletterd zijn.’
Belang van taal
Je hebt overal taal voor nodig. Om boodschappen te doen, voor het openbaar vervoer en om de bijsluiter van een medicijn te lezen. Voor mensen die niet goed kunnen lezen zorgt dat voor problemen. Zij mijden vaak zorg, gaan nooit met het openbaar vervoer en komen soms het huis ook niet uit en raken in een sociaal isolement.
Je wereld is heel klein.
Hoe bereik je laaggeletterden?
Het is een taboe, maar als je naar de aantallen kijkt dan zouden we allemaal wel iemand moeten kennen. Hoe bereik je die mensen? Dat is de uitdaging. Je bent daarvoor afhankelijk van het netwerk. Huisartsen, doktersassistenten, leerkrachten proberen we attent te maken op de signalen. Zodat ze door kunnen verwijzen naar De Bieb.
Mensen komen ook uit eigen initiatief bij ons na bijvoorbeeld een scheiding of als iemand die hun zaken regelde overlijdt. Dan staan ze er alleen voor en zoeken ze hulp. We horen ook dat mensen die vaak heel lang bij dezelfde werkgever in dienst zijn te maken krijgen met nieuwe veiligheidsinstructies of digitalisering. Ze moeten mee met de vooruitgang. Of ze hebben de taal nodig wanneer ze een andere baan zoeken.
Grote stap
Voor iemand die weinig onderwijs heeft genoten, is de stap groot. Je moet daarom iets aanbieden wat bij de persoon past. Wanneer je dan direct begint over vier dagen cursus en huiswerk dan werkt het niet. Je moet het vertrouwen geven dat leren leuk is en dat ze langzaam wennen aan school. Het is een heel grote stap om naar de taal of rekenklas te gaan. We zeggen altijd: “U bent niet de enige. School is niet alleen voor kinderen. Ook volwassenen blijven leren.” In gesprekken proberen we iemand altijd te raken met iets dat motiveert. Door te benoemen hoe leuk het is als ze hun kind of kleinkind een boekje kunnen voorlezen.
Je merkt dat mensen meer zelfvertrouwen krijgen omdat ze zichzelf kunnen redden.
Ze zijn trots dat ze hun eigen zaakjes kunnen regelen. Dat is heel leuk om te zien.’
Escape Caravan
In Nederland hebben 2,5 miljoen volwassenen moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Daardoor hebben ze vaak ook moeite met het gebruiken van een computer of een smartphone. In de Zaanstreek heeft naar schatting 1 op de 6 inwoners (30.000 volwassenen) te weinig basisvaardigheden om goed mee te kunnen doen in de samenleving.
Laaggeletterdheid ligt aan de basis van een verscheidenheid aan problemen en kost de samenleving veel geld: in de Zaanstreek alleen al €11,5 miljoen per jaar.
Als je moeite hebt met taal-, reken- en digitale vaardigheden, vind je minder snel een baan, kun je minder gezond leven en heb je minder grip op je geldzaken. Daarom is het belangrijk dat we ons inzetten om laaggeletterdheid te voorkomen en verminderen. Heb je je weleens afgevraagd welke rol uw organisatie hierin kan spelen? Of wat het voor uw bedrijf betekent als medewerkers over te weinig basisvaardigheden beschikken?
We begrijpen dat het lastig is om u te verplaatsen in iemand die niet kan lezen en schrijven. Daarom heb je op 11, 12 en 14 september 2022 de kans om in onze Escape Caravan te ervaren hoe het is om laaggeletterd te zijn. Het interessante escape-spel is gemaakt door Raccoon Serious Games en werd eerder gebruik in het BNNVARA-programma Make Holland Great Again.
Informatie & reserveer een tijdslot via de volgende links: zondag 11 september, maandag 12 september en woensdag 14 september.
