De Wereld van Windmolens
In het nieuwe molenmuseum De Wereld van Windmolens aan het eind van de Kalverringdijk op de Zaanse Schans worden de verhalen verteld. Daar kun je vertellers zoals Jan Krijt beluisteren met bijzondere verhalen. Zo wordt hier herdacht dat in 1321 de allereerste windmolen in de Zaanstreek in Jisp draaide.
Meer informatie over de Vereniging De Zaansche Molen en het nieuwe molenmuseum De Wereld van Windmolens.
Huiskamerlezing
Jan Krijt: ‘We hebben met De Wereld van Windmolens een fantastisch verhaal, en daar gaan we veel mee doen. Om mensen te inspireren zodat bijvoorbeeld een docent deze doorvertelt aan zijn of haar leerlingen.’
Jan Krijt geeft van 21 juli tot 28 augustus 2020 in het oude Molenmuseum in Koog aan de Zaan huiskamerlezingen. Wanneer je naar hem luistert, dan gaat er een bijzondere wereld voor je open. Je ontdekt dat de rol van de molens nog veel groter was dan gedacht.
Windmolens en Wetenschap door Jan Krijt
‘De molens hebben een fantastisch verhaal. Ze hebben een veel grotere rol gespeeld wanneer je niet alleen kijkt naar wat er letterlijk is geproduceerd.’
Toen Jan Krijt na bijna vijftig jaar bij Verkade met pensioen ging, benaderde Martin Schaap hem. Schaap zet zich al ruim een halve eeuw in voor de Vereniging De Zaansche Molen en behoorde samen met Jan tot de eerste lichting molenaars die een diploma kreeg van het gilde van vrijwillig molenaars. Martin Schaap zat in het bestuur van Vereniging de Zaansche Molen én in het bestuur van de Windmolen Compagnie (WMC), die de exploitatie van de molens beheert. Voor zijn bestuursfunctie van de WMC benaderde hij Jan Krijt, die deze taak sinds twee jaar heeft overgenomen. Als jongen vertelde Krijt al verhalen op molen De Kat, die onder zijn vader de eerste toeristenmolen van Nederland werd. Het verhalen vertellen heeft hij daar geleerd en altijd toegepast.
Wanneer je met Jan Krijt aan de praat raakt, dan weet hij de meest bijzondere verhalen te vertellen. Met de huiskamerlezingen zal hij het publiek verrassen door aan te tonen dat de Zaanse molens en scheepswerven een essentiële rol hebben gespeeld in de revolutie van de wetenschap. Zij hebben de ‘hardware’ geleverd die de wetenschap een netwerk gaf. Ook laat hij zien hoe de sociale media in de Gouden Eeuw werkte. ‘Aan het begin van de Gouden Eeuw heeft niemand bedacht dat ze dit van plan waren. Het was pure evolutie.’ Wat er aan ten grondslag lag en wat de Zaanstreek zo bijzonder maakt, hoor je tijdens de huiskamerlezing.
Verhalenverteller
Voor Jan Krijt houdt het verhaal niet op als hij vertelt hoe er bijvoorbeeld op een oliemolen olie wordt geslagen. Dat is ook de reden dat ze hem graag bij de Wereld van Windmolens wilde, want de verhalen gaan veel verder. ‘Heel Holland leerde rekenen met de rekenmethode van Willem Bartjens. Zijn Cijfferringhe werd van 1604 tot 1850 uitgegeven. Dat geeft aan hoe belangrijk deze methode heel lang is geweest. Er is geen boekje meer te vinden, want ze werden allemaal stuk gelezen. Als je je dan voorstelt dat een leerling in de winter in het donker met een olielampje in dit op Zaans papier gedrukte boek leest, dan wordt het een verhaal. Ook als je het verhaal vertelt hoe er in een zeepziederij van de Zaanse olie zeep werd gemaakt. Dit werd gebruikt door bijvoorbeeld de vroedvrouwen. Hierdoor ging de kindersterfte omlaag.’
Wanneer je met Jan Krijt praat dan krijg je prachtige verhalen over onbekende helden. Mannen en vrouwen die hebben bijgedragen aan belangrijke gebeurtenissen, maar voortijdig stierven zodat hun verhaal niet op het podium is gekomen. Daar wil Jan Krijt verandering in brengen. Voor hem zijn vrouwen de grootste helden. Zij durfden het aan om kinderen op de wereld te zetten terwijl de kraambed- en kindersterfte enorm was. Veel vrouwen overleefden de zwangerschap niet. Zonder deze dappere moeders was de wereld tot stilstand gekomen.’