Uit bezorgdheid om de toekomst van de aarde en zijn bevlogenheid om die aarde mee te helpen redden, zet Assendelver Ton Smit zich al bijna veertig jaar in voor school- en kindertuinen. Hij wil kinderen het besef bijbrengen dat er een gezonde en voor de aarde vriendelijke manier bestaat om voedsel te verbouwen. ‘Van dat opgeheven vingertje ben ik teruggekomen.’
![IMG_4079[1]](https://www.platformaandezaan.nl/docs/wp-content/uploads/2017/06/IMG_40791.jpg)
Ton was lid van De Kleine Aarde, een organisatie die zich inzette voor onder meer duurzame manieren voor het verbouwen van voedsel. Hij volgde er een cursus vleesloos koken, werd overtuigd vegetariër en gaf vervolgens zelf les in Zaanse buurthuizen om anderen te laten ervaren hoe eenvoudig het kan zijn om een gezonde, vleesloze maaltijd te bereiden. Hij geeft toe dat hij destijds nogal eens een opgeheven vingertje had. Ook thuis, waar niet iedereen van plan was vegetariër te worden. “Van dat opgeheven vingertje ben ik teruggekomen. Het is niet de manier om verandering te brengen.”
Kindertuinen
Tuinieren leek hem een betere manier. De Bijenkorf, de basisschool in Assendelft waar ook Tons kinderen naartoe gingen, kreeg destijds een nieuw pand. Bij het gebouw werden schooltuinen aangelegd, evenals de zogeheten kindertuinen. “Het idee was om kinderen het besef bij te brengen hoe groenten groeien, zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Voor veel kinderen is het een hele ontdekking om te zien dat een aardappel onder de grond groeit en wat ervoor nodig is om hem uiteindelijk te kunnen oogsten.”
Andere ouders leidden de schooltuinen. Ton hielp op zaterdagochtend en in de zomertijd ook op dinsdagavond als vrijwilliger in de kindertuin waar ouders en kinderen samen tuinierden. En dat doet hij nog steeds. Sinds zijn pensionering vallen zowel de kinder- als de schooltuinen onder zijn leiding.
Voor tuinieren hebben kinderen tegenwoordig weinig tijd.
In 2009 kreeg hij voor zijn inzet de Vrijwilligersprijs, erkenning waarvan hij vindt dat alle vrijwilligers ze verdienen. “Destijds waren er wel zo’n vijftien tuinen in gebruik. In de loop der tijd zijn dat er een stuk minder geworden. Tegenwoordig zijn het er drie, de rest is in gebruik door de buitenschoolse opvang. Kinderen van nu zijn druk. Ze doen veel activiteiten, zitten op verschillende sportclubs. Voor tuinieren blijft er weinig tijd over.”
Ook buiten Assendelft zet Ton zich in voor het kindertuinieren. Zo organiseert hij met een groep vrijwilligers kindermiddagen in de Rosarium Vriendentuin in Krommenie, waar kinderen een woensdagmiddag per maand zaaien, wieden en oogsten en afsluitend pannenkoeken bakken voor bewoners van het nabijgelegen verzorgingshuis Rosariumhorst, deels met ingrediënten uit de tuin.
![IMG_4086[1]](https://www.platformaandezaan.nl/docs/wp-content/uploads/2017/06/IMG_40861.jpg)
Of tuinactiviteiten voor kinderen inderdaad tot gevolg heeft dat we ons meer om de aarde bekommeren, is de vraag. “De meeste kinderen vinden het in ieder geval leuk om met hun handen in de aarde bezig te zijn.” Ton lacht. “Sowieso onder schooltijd, omdat ze dan uit school zijn natuurlijk.” Uit ervaring weet hij hoe belangrijk het is dat kinderen de kans krijgen om onder schooltijd ook op een andere manier te leren dan alleen maar uit boeken.
“Vroeger, op school, was ik stom. Leerkrachten zeiden dat niet, maar zo voelde ik het,” vertelt hij. “Pas veel later begreep ik dat ik dyslectisch ben. Met proefwerken was ik nooit klaar, lezen duurde bij mij gewoon erg lang. Tot ik in de klas kwam bij meester Daas, hij wist me te pakken. Hij deed veel aan handvaardigheid en ging met de klas de natuur in, het veld. Het was een belangrijk punt in mijn leven, want ik wist: dit kan ik.” Ton kreeg de kans zijn talent om met zijn handen te werken te ontdekken en verder te ontwikkelen. “Elke leerkracht zou zo moeten zijn: met oog voor het talent van kinderen.”
In de vingers
Inmiddels heeft Ton het als geen ander in de vingers om groepen van soms wel vijftien kinderen te begeleiden bij het tuinieren. Ook klassen van Signis, een verderop gelegen school voor kinderen met taal- en ontwikkelingsstoornissen zijn wekelijks bij hem op de tuin. Ook is hij betrokken bij het Zaans Natuur- en Milieuoverleg, een openbare overlegvorm tussen de gemeente Zaanstad en milieu- en natuurorganisaties.
Het is goed dat ik mijn kennis kan gaan overdragen.
Afbouwen
Ton is 71 en bezig om zijn werk als schooltuinvrijwilliger af te bouwen. Vanuit Agora, het schoolbestuur waartoe ook De Bijenkorf behoort, is er een schooltuinbegeleider aangesteld die in de toekomst ook op andere scholen aan de slag gaat. Hoewel gek op alles wat groeit en bloeit, is Ton geenszins van plan achter de geraniums te gaan zitten. “Het is goed dat iemand het overneemt, zodat ik mijn kennis kan overdragen. Maar stilzitten kan ik niet, ik zal altijd bezig blijven.”
En wat denkt hij: gaat die betere wereld er komen? “Er is tegenwoordig een grote groep mensen die bewuster omgaat met wat men eet, die voor een duurzamere manier van leven kiest. Maar er is ook nog een heel grote groep die dat niet doet. Ik ben niet pessimistisch. Maar geven we de aarde op of geven we haar door? Ik hou het erop dat ik nog steeds hoop heb voor de wereld. Al zie ik het soms somber in. ”
Tips van Ton voor wie wil bijdragen aan een leefbaardere wereld!
– Oriënteer je breed op wat er aan voedsel te koop is; kijk verder dan de reclamefolders van de supermarkt en verdiep je in hoe voeding tot stand komt.
– Koop meer producten uit de streek.
– Zoek eens naar boerderijen en tuinen waar je kunt helpen oogsten, dat verschaft inzicht in hoe voedsel wordt verbouwd. Bezoek bijvoorbeeld de open dag van de educatieve moestuin Het Groene Buitenland in Assendelft op zondag 18 juni a.s.
Over de kindermiddagen in de Rosarium Vriendentuin schreven we eerder een verhaal. Biologische tuinderij Het Groene Buitenland heeft een Facebookpagina.