Klaas Brasser werkte 40 jaar bij Verkade.
Als technisch tekenaar maakte hij de machines in opdracht niet alleen effectief, maar ook wat mooier. De mensen die er mee werkten, brachten er veel tijd door. De machine moest er daarom ook aantrekkelijk uit zien.
Dat was wel tekenend voor het bedrijf Verkade, waar kwaliteit en schoonheid een belangrijke rol speelde. Zo was het fabrieksgebouw aan de Westzijde opgetrokken in de Amsterdamse School.
Belang van bewaren
De collectie van het Verkadepaviljoen bij het Zaans Museum in Zaandam is het resultaat van jarenlang verzamelen. Verkade startte eind 19e eeuw met het maken van brood en beschuit in de fabriek aan de Westzijde in Zaandam. Het werd een van de bekendste Nederlandse merken. Al vroeg zag men bij Verkade het belang van het vastleggen van de eigen geschiedenis in. Men verzamelde, liet fotografen de fabrieken fotograferen en legde zo het verhaal van dit bijzondere bedrijf vast. Vooral de bouw van de fabrieken is minutieus vastgelegd. In alles wilde Verkade kwaliteit uitstralen dus ook in de architectuur van haar gebouwen. Het hoogtepunt was de bouw van de beschuitfabriek. De architectuur van het Verkadepaviljoen is op deze fabriek gebaseerd. Hier is te zien hoe biscuit, chocolade en waxine werden gemaakt, en hoe de producten als merk in de markt werden gezet. Het staat symbool voor het Zaanse industriële erfgoed.
Technische bijdrage
Klaas Brasser: ‘Tom Verkade, directeur van de stichting Cultureel Erfgoed Verkade bewaarde het erfgoed bij de zakkenhandel, waar een proefopstelling stond. Na mijn pensionering in 2004 werd ik gevraagd of ik een oude biscuitpakmachine kon ombouwen tot een machine waar een reep mee kon worden verpakt. Dat was heel leuk om te doen.
In het nieuw te bouwen Verkadepaviljoen zouden de machines te zien zijn. Ze moesten wel draaien, want dat gaf toegevoegde waarde. Volgens de wet ben je verplicht om tekeningen te hebben van de machines die in het museum te zien zijn. Die heb ik gemaakt. Ook heb ik meegedacht met het inrichten van het paviljoen. We hebben net zo lang geschoven op de plattegrond totdat de verschillende machines zo goed mogelijk tot hun recht komen. Volgens de wet dient er ook iemand in het museum aanwezig te zijn die weet hoe de machines uitgezet dienen te worden en wat er moet gebeuren bij een storing, daarom ben ik erbij.’
Biscuit, chocolade en waxine
‘We mogen en kunnen geen echte producten maken. Daarvoor heb je niet de mensen en faciliteiten. We laten wel drie productielijnen draaiend zien. Een paar machines komen uit de fabrieken van Verkade. En er zijn machines aangekocht die nagenoeg gelijk zijn aan wat er bij Verkade stond. Ze laten zien hoe voor de Tweede Wereldoorlog en rond 1950 het meeste werk door machines werd gedaan met hulp van mensenkracht. Met de biscuitlijn laten we zien hoe biscuit gemaakt wordt vanaf het deeg tot het gereed product. Dit is voor de bezoeker het makkelijkste te begrijpen, want het is vergelijkbaar met thuis een koekje bakken. Bij de chocoladelijn laten we het proces zien van cacaoboon tot reep. Je hebt ruwe cacaobonen en veel apparatuur nodig waarbij nauwkeurig de temperatuur geregeld kan worden. De derde productielijn is waxine, dat is een buitenbeentje. In een volgend verhaal vertel ik daar meer over.
De glaceermachine waarmee café noir wordt geglaceerd is de laatste aanwinst. Die gaat ook nog draaien.
Veel bezoekers lopen snel langs de machines. Maar er zijn ook regelmatig mensen die lange tijd blijven en verschillende rondjes maken langs de productielijnen.’
Conche
Het laboratorium is de spil van de fabriek. Daar werd van alles uitgeprobeerd, gezocht naar de perfecte smaak, en het resultaat gecontroleerd. Innovatie en kwaliteit staan van oudsher centraal bij Verkade. Een bijzonder museumstuk is de chocoladeconche, de machine waarmee de ingrediënten voor chocolade gemengd werden. Chocolade is mede zo lekker door de sensatie van het smelten op je tong. Die kwaliteit krijg je door de ingrediënten als suiker, cacaopoeder, melkpoeder en cacaoboter minstens 72 uur te roeren in de conche.
Het proeven is essentieel.
Serie Verkade Experience
Ook de machines moeten er goed uitzien bij Verkade
Koek, chocolade en waxine bij Verkade
Waxine, vreemde eend in de Verkadebijt