Ik ben echt blij met mijn leven hier en met NewBees. Ik heb mijn roeping wel gevonden.’

Shatha Tamim is inmiddels een bekend Zaans gezicht. Via New Bees koppelt ze diverse organisaties en mensen aan elkaar. Zo is ze regelmatig te vinden bij de club Rood Wit waar vluchtelingen samenkomen die opgevangen worden op de boten in de Achtersluispolder. Ook is ze betrokken bij de winkel Miss Etam in de Rozenhof voor vluchtelingen uit Oekraïne. Overal waar ze verbindingen kan maken en kansen ziet daar is Shatha. ‘Hier in Nederland voel ik dat ik mens ben en dat ik word gerespecteerd. Ik heb veel respect voor de Nederlandse mensen en Nederland.’

‘Ik wil graag de mening over nieuwkomers veranderen. Nieuwkomers hebben talenten en we kunnen samen iets bereiken. Als mensen de deuren openzetten dan kunnen er mooie dingen gebeuren.’

Shatha Tamim

Shatha Tamim woonde in Algerije, Syrië en Saudi-Arabië. Toen haar man in het laatste land overleed, mocht ze daar niet blijven. Ze keerde terug met haar drie jonge kinderen naar Syrië. Vanwege het oorlogsgeweld vluchtte ze naar Nederland. Ze had voor haar trouwen een jaar Engelse letterkunde gestudeerd en in Saudi-Arabië gaf ze les aan kinderen.

In het asielzoekerscentrum in Nederland bood ze direct haar diensten aan. Als ze stil zou zitten, dan zou ze teveel moeten denken aan het leed. In Zaandam kreeg ze met haar kinderen een appartement in de flat in Peldersveld Zaandam. Al snel daarna zette ze zich in voor nieuwkomers, via de stichting Mozaïek, de vrouwenochtenden bij een buurthuis en als tolk bij Vluchtelingenwerk. Sinds voorjaar 2018 heeft ze betaald werk bij Stichting NewBees.

Als nieuwkomer moet je alles vragen!

‘De eerste keer dat ik in het stadhuis van de gemeente Zaanstad was, zei ik: “Hier zou ik wel willen werken.” En het is gelukt, want inmiddels heb ik na verschillende tijdelijke contracten een vast contract bij NewBees. Toen ik in Nederland kwam als vluchteling vertelden ze me bij het AZC dat het heel moeilijk zou worden om werk te vinden, en dat het ook voor Nederlanders steeds lastiger wordt om een vast contract te krijgen. Ik ben blij en trots dat het gelukt is.

Zo kan ik ook andere nieuwkomers laten zien dat als je de taal leert, hard werkt en je de kansen pakt er meer mogelijk is. Maar dan moet je wel de rotsblokken die op de weg liggen wegduwen.’

Vraag wat je wilt

‘Ik had bij het AZC gehoord dat als je als iets wilt je het moet vragen. Als je dat niet zou doen, dan gebeurde er niets. Het grote geheim was om open te zijn. Mijn doel was om nieuwe mensen te ontmoeten, dat leidt weer tot nieuwe activiteiten. Ik was lerares maar hier moet ik weer bij nul beginnen. Mijn hobby is koken, daarom heb ik dat ingezet bij events en social dinners. Een mens kan vaak meer dan alleen zijn vak, je kunt proberen ook van andere talenten of hobby’s je werk te maken.’

Waarom niet?

‘In de tijd dat ik vrijwilligerswerk deed kwam ik in contact met NewBees die voor nieuwkomers vrijwilligerswerk zocht. Ik vond het zo leuk dat ik al snel zei dat ik dergelijk werk ook wel wilde doen. Annemiek antwoordde “Waarom niet” en zo begon ik met een kort vrijwilligerscontract.’ Dat is inmiddels omgezet in een vast contract. NewBees is een stichting die nieuwkomers helpt bij een eerste stap in de carrière. Voor mensen die talentvol zijn en een kans willen zoeken zij een plek voor drie maanden.’

Op zoek naar een toekomst

‘Zaanstad is een open samenleving waar mensen leuk op ons reageren. Toen ik hier kwam wonen, kreeg ik hulp van vrijwilligers van De Sluis die hielpen met de inrichting van de woning. Eerst richtte ik mijn focus op een veilig thuis en eten voor de kinderen. De volgende stap was om naar buiten te gaan en mezelf te ontwikkelen zodat ik hier een toekomst kon opbouwen. Door niet thuis te blijven help ik mezelf en de community. Zo werd ik tolk bij Vluchtelingenwerk en ging bij vergaderingen of andere gelegenheden eten maken. Bij de vrouwenochtenden die we organiseerden, spraken we met elkaar over de problemen die we ervaren en ontmoeten we elkaar zodat het leven minder eenzaam is. Ik ben van alles gaan organiseren en uitproberen om mezelf te vinden. En die heb ik gevonden bij NewBees’, lacht Shatha.

Eerste stap voor nieuwkomers is het moeilijkste

‘Nieuwkomers kun je grofweg scheiden in twee groepen. De groep die gemotiveerd is om iets te doen, positief is ingesteld en wil werken aan de toekomst. En er is de groep die depressief is, liever thuis blijft met een uitkering en somber denkt aan het verleden. Soms is men zo beschadigd dat men hier niet zelfstandig uit kan komen. Als het je niet lukt om dit te doorbreken, dan heb je geen toekomst.’

Eerste stap is het moeilijkste

‘Nieuwkomers kennen de taal en cultuur in Nederland niet en hebben vaak veel problemen als ze uit oorlogsgebied komen. Zij hebben immers veel achtergelaten, waaronder hun familie waar ze zich zorgen om maken. Dat doet pijn. Je moet dan op zoek naar iets wat bij je past en een plan b bedenken als het niet lukt. Het moeilijkste is de eerste stap want je weet niet hoe het hier werkt. Daarvoor heb je advies nodig en iemand die je begeleidt bij het nemen van de stappen. Sommige mensen vinden zelf werk, maar veel mensen hebben hulp nodig.’

Gratis werk

‘Bij NewBees krijgen we nieuwkomers uit diverse landen die hier soms al langer wonen. Ze komen bij ons via de gemeente, Werkom en de sociale wijkteams. Bij de intake praten we over wat ze in het verleden voor werk en opleiding hebben gedaan en wat ze willen. Je moet natuurlijk wel realistisch zijn over de mogelijkheden. Zo moet je de taal goed spreken, anders kom je nergens binnen. Wij zoeken dan vrijwilligerswerk zodat ze de taal die ze op school leren kunnen oefenen. Vrijwilligerswerk is voor veel mensen nieuw. In de islam bijvoorbeeld doe je vanuit je geloof van alles voor anderen, maar dat noem je geen vrijwilligerswerk.

Soms wordt er ook wel eens gevraagd waarom ze gratis moeten werken. Ik antwoord dan altijd dat het niet gratis is, want je krijgt de kans om beter Nederlands te leren en je kunt iemand helpen. Vaak is het vrijwilligerswerk in de zorg, waarbij je vooral ouderen in een verzorgingshuis begeleidt en samen activiteiten doet. Zo leer je elkaar een beetje kennen en ervaren nieuwkomers dat het op prijs wordt gesteld. Wie goed doet, goed ontmoet.

Soms zijn mensen verbaasd dat ze in een later stadium met betaald werk bijna hetzelfde verdienen als met hun uitkering. Ik zeg altijd dat als je lichaam en geest het aankunnen, dan is het goed om te werken. Mensen die werken zijn gelukkiger, hebben uiteindelijk meer geld en ze hebben vrijheden die je niet hebt met een uitkering.’

Je hebt succesverhalen nodig om te horen dat je de rotsen op de weg kunt verwijderen.

Een cv en sollicitatiegesprek is nieuw

‘Een andere cultuur betekent van alles. Kun je wel of niet je jas aanhouden als je ergens binnen komt, geef je wel of niet een hand, maak je oogcontact of juist niet? Alles is hier anders.

In veel landen vind je vooral werk via bekenden. Niemand heeft een cv of stuurt een sollicitatiebrief. Als je de baas kent dan stap je daarop af.

Voor nieuwkomers is het moeilijk hoe je je hier op moet stellen. Het voelt een beetje alsof je in een storm in een boot op zee zit. De boot schommelt alle kanten op, je weet niet goed of je nu naar links of naar rechts moet bewegen. Dat geldt ook voor de discussie of je je moet aanpassen aan de nieuwe Nederlandse cultuur of dat je de cultuur uit je moederland in ere houdt. Wat is de goede keuze?

Nederlanders zien een recht pad. Ik mis soms het creatieve, want daar kunnen mooie dingen uitkomen.

Hier hebben mensen afgebakende taken. Toen mijn toilet stuk was kwamen er drie verschillende mensen van de woningbouwvereniging die weer weggingen omdat het niet bij hun taak hoorde. In mijn moederland heb je een handige Harry die alles kan.’

Verschil in cultuur

‘Voor nieuwkomers is de taal de sleutel. Zonder een goede beheersing van het Nederlands kom je niet binnen bij bedrijven. Door vrijwilligerswerk leren nieuwkomers de taal beter spreken.’

Ogen openen over het nieuwe leven

‘We geven via NewBees workshops aan nieuwkomers waarbij ze leren om een cv te maken, hun netwerk te gebruiken, en om de Nederlandse cultuur en werkvloer beter te begrijpen. We openen hun ogen over het nieuwe leven. Veel mensen hebben ervaring als leerkracht maar er zijn tot op heden – behalve de Kernschool voor kinderen van nieuwkomers – te weinig Zaanse scholen die hen ervaring willen laten opdoen als vrijwilliger. We hebben inmiddels zoveel scholen geprobeerd dat we het voorlopig hebben opgegeven. Het zou nog een idee zijn om de politiek te vragen hier een rol in te spelen zodat nieuwkomers als assistent aan de slag kunnen in het onderwijs. Zo kunnen ze wel hun vak inzetten en de taal oefenen. De meeste mensen kunnen hun vak niet uitoefenen tot dat ze de taal goed beheersen en ze een opleiding hebben gevolgd die hier gevraagd wordt. We raden ze dan aan om te kijken naar hun hobby’s, of ze daar werk van kunnen maken.’

Verschillen in cultuur

‘Tijdens de workshops vertellen we ook het verschil in cultuur. Dat je een afspraak moet maken en dat je op tijd moet komen. En dat mensen hier over het algemeen op vaste tijden pauzeren terwijl wij pauzeren op het moment dat je werk het toelaat en je er behoefte aan hebt. In Nederland is alles veel meer georganiseerd en wordt lang voorbereid met vergaderingen. In mijn moederland gingen we direct aan het werk als we een project hadden bedacht. Alles is hier ingepland en duurt zo ook veel langer. Een ander verschil is dat in mijn moederland het veel hiërarchischer is. Een directeur van een school zit op kantoor terwijl je hier soms ziet dat ze bij de deur de kinderen verwelkomen. Ook mijn “baas” bij NewBees – die hier leidinggevende wordt genoemd – geeft ons het gevoel dat we gelijk zijn, dat we alles kunnen zeggen. Dat is echt leuk, dat geeft vertrouwen. In mijn moederland is dat heel anders, daar kun je niet alles zeggen. Ook is een groot verschil dat als je gemotiveerd bent, energiek bent en je hard werkt je je doel kan bereiken. En dat hier geen geld onder de tafel wordt geschoven om een baan te kopen.’

Vrijwilligerswerk gevraagd

‘Overal zoek ik naar plekken waar mensen vrijwilligerswerk kunnen doen. Ik heb van mijn Nederlandse collega’s geleerd dat je eerst afspraken moet maken. Maar als ik bij een pizzeria of een kapper een briefje zie dat ze personeel zoeken dan stap ik even naar binnen met de vraag of ze ook nieuwkomers een kans willen geven met vrijwilligerswerk. Dat is niet zo netjes, maar soms wel net zo snel,’ lacht Shatha.

Nieuwkomers kunnen iets toevoegen omdat ze anders naar het werk of het product kijken.

Via NewBees doen mensen drie of zes maanden ervaring op met de taal en een Zaanse organisatie. Daarna stromen ze door naar een stage, opleiding en dan hopelijk naar een betaalde baan. In het begin vinden veel mensen het eng en zijn ze bang omdat ze de taal niet spreken. Ze hebben dan een steuntje in de rug nodig. Daarna zijn ze allemaal blij.

Ze krijgen zo contact met Nederlanders en verdienen hun respect. Ze worden meer relaxed en actief. Dat is beter dan thuis nadenken over het moeilijke leven.’