‘Poëzie staat dicht bij de manier waarop je denkt. Gedachten lopen niet in perfecte zinnen. Die worden afgebroken door nieuwe gedachtes. Zo gaat het ook met poëzie. Er zitten allerlei wendingen in. Mijn gedichten eindigen vaak met een kwinkslag waarbij het verschillende kanten op kan gaan.’
Lisa van Tongeren is de nieuwe Zaanse stadsdichter, samen met Reinier Fosch.
‘Met dichten ben ik gestart op de middelbare school. Het is een manier van uiten.
‘Op de basisschool vond ik het al leuk om met taal bezig te zijn. Ook het schrijven an sich, met een mooi handschrift. Wanneer ik nu de verhaaltjes teruglees dan zie ik dat ik er wel over heb nagedacht.’
Motiverende docent
Lisa van Tongeren (28) uit Wormerveer: ‘Op het St. Michael College had ik een heel leuke docent Nederlands. Hij zei: “Volgens mij moet je iets gaan doen met taal. Je houdt van lezen en schrijven vind je ook leuk.” Ik ben toen de bachelor Nederlands taal en cultuur gaan volgen bij de UvA. Via dezelfde docent kwam ik later terug op het SMC om les te geven. Het was leuk om voor de klas te staan en daarom heb ik mijn bevoegdheid gehaald. Na vier jaar lesgeven wilde ik meer met taal. Ik dacht: als ik blijf lesgeven, dan heb ik weinig tijd om te schrijven.
Ik heb ruimte nodig om creatief te zijn, en dat lukt niet met veel nakijkwerk.’
Lisa werkt tegenwoordig als consulent volwasseneducatie bij De Bieb.
Associëren
‘Bij mij gaat de inhoud van het verhaal voor de vorm. Ik heb altijd wel een verhaal in mijn hoofd. Het zijn kleine dingen die me triggeren. Zoals een woord waarbij ik ga associëren. Of ik zie op straat twee mensen waar ik vervolgens een verhaal bij bedenk. Ik kijk altijd om me heen. Soms lees ik een zin in de krant dat kan leiden tot een verhaal.
De inspiratie komt op de gekste momenten.
Als ik een toffe zin heb, dan moet ik het direct opschrijven. Mijn telefoon staat daar vol mee.’
Stadsdichter
‘Reinier Fosch en ik hadden los van elkaar gesolliciteerd als stadsdichter. Ze hadden ons allebei gevraagd hoe we dachten over samenwerking. We hebben bijna letterlijk hetzelfde antwoord gegeven. Reinier: ‘Ja natuurlijk, je bent meer dan de som der delen. Je krijgt nieuwe input, nieuwe inspiratie die je normaal niet ziet of hoort.’
Lisa: ‘We werden daarna gebeld met de mededeling “Als jullie het samen kunnen doen, dan is dat perfect.” We kenden elkaar niet. We hebben diezelfde dag nog gebeld en spraken een week later af in De Bieb. Reinier had donuts mee, dus toen was het meteen goed. We hadden nog geen voorstelling van hoe het zou zijn. Het moet op creatief gebied matchen, maar persoonlijk ook als je samen dingen wilt organiseren. De video was een vuurdoop. Daarbij moesten we performen voor elkaar. Je bent dan kwetsbaar met je creativiteit. Het was gelukkig direct goed.’
Blik op de Zaanstreek
‘Leuk aan de Zaanstreek vind ik dat het zo divers is. Je hebt hier fabrieken, supergave gebouwen, industriële panden en boerendorpen. Dat is gaaf. Ik vind het heel cool dat ik in de ochtend bij de moskee in Poelenburg vrouwen taalles geef en in de middag een debatclub van 6 vwo tref bij het St Michaël College. De combinatie is zo leuk.
Eerder wist ik het niet zo met de Zaanstreek. Sommige dingen vond ik leuk, maar die industrie moest dat nu? Door mijn vriend, die architect is, ben ik anders gaan kijken, ook naar de ruimtelijke ordening. Nu zie ik het als onderdeel van de Zaanse identiteit, je ziet dat er gewerkt wordt. Hij heeft mij ook op de Lagedijk gewezen op de levensbomen in de deuren van de huizen. Iedere keer dat ik er kom zie ik weer iets nieuws.’
Stadsdichters in actie
‘Door mijn werk als consulent volwasseneducatie weet ik dat taal niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Woordkunst is een andere manier om de taal bij mensen te krijgen. Ik denk dat er voor iedereen wel iets bij zit. Rap, spoken word, een quote kan zo tof zijn.
Ik hoop dat we een breder publiek aanspreken, dus ook mensen die normaal bij poëzie denken: “ik weet het niet.”
Als stadsdichter wil ik jonge mensen inspireren en workshops geven. Spoken word leeft nog niet in de Zaanstreek. Dit is een heel vrije vorm van voordragen. Op een podium kun je een verhaal vertellen. Het is leuk om mensen met bijzondere verhalen samen te brengen en iets te laten vertellen. Zoals bijvoorbeeld over het thema veiligheid op straat voor vrouwen.
Spoken word, rap, poezie bij De Dichterskring nieuwe stijl
‘Eerder was er een dichterskring die bij elkaar kwam bij café De Kroon in Wormerveer. De kring is uit elkaar gevallen. Wij zouden dat nieuw leven in willen blazen. Misschien was het in het verleden een beetje elitair. We zouden er allerlei culturen bij willen betrekken en veel jonge mensen, en andere kunstvormen zoals rap en spoken word.
Het is goed als het een kritische groep is die elkaar verder helpt met teksten.
Zo word je beter, in tekst en voordragen. Mensen kijken vaak naar poëzie als iets elitairs. Het moet voldoen aan regels, zoals rijm, vaste schema’s en vormen. Met rap ga je in een groep staan. Drop je tekst maar, je krijgt direct feedback. Bij Spoken word kun je bij een vette regel met je vingers knippen. Dat is zo tof. Het is veel interactiever, mensen leven mee.’
Lees ook het verhaal van stadsdichter Reinier Fosch ‘Rap is mijn uitlaatklep.’