‘Een lieve bijeenkomst met enthousiaste mensen die mooie ideeën hebben. Circulariteit is een heel breed begrip, dat je op heel verschillende manieren kunt invullen.
We staan nog aan het prille begin en er is nog een enorme verandering nodig bij de fabrikanten en consumenten voordat er werkelijk iets gaat veranderen.’
Zo omschreef een aannemer de verschillende pitches tijdens een bijeenkomst over Circulair. Woensdagavond 7 februari 2018 troffen een aantal koplopers die een rol (willen) spelen in het anders omgaan met afval elkaar bij Lab 44.
Circulariteit in Zaanstad
In het kader van de week Duurzaamheid, die wordt georganiseerd om Zaanse geluiden op te halen uit de stad, kun je deze bijeenkomst zien als een nulmeting over wat er al wordt ondernomen in Zaanstad op het terrein van circulariteit.
Femke Nagel van de organisatie Platform Aan de Zaan legde uit wat de ambitie van het rijk is: ‘Het doel is 50% minder verbruik van primaire grondstoffen in 2030. Nieuwe samenwerkingen zijn nodig om het waar te maken.’
Door materialen anders te bekijken en opnieuw te gebruiken zou de afvalberg kunnen worden verminderd.’
Van algen tot bioplastic
Eric Klarenbeek vertelde via een live verbinding vanuit een algenlab in Arles (Fr) hoe zij van algen bioplastic maken. Normaal werken ze in hun ontwerpbureau aan de Oostzijde in Zaandam. Van de algen maken zij bioplastic dat met een 3d-printer allerlei vormen aan kan nemen. We kregen een voorbeeld van schaaltjes te zien, maar je kunt bij hen ook een mooi gekleurde tegel laten printen en het kan bouwmateriaal voor huizen opleveren. Wanneer het product kapot is, dan is het volledig recyclebaar en kan het worden verpulverd en opnieuw geprint. Samen met Dirk van der Kooij, die op het Hembrugterrein van plastic met een 3d-printer meubels maakt is hij op zoek gegaan binnen Zaanstad naar een bedrijf dat gerecycled plastic verkoopt. Zaanstad kent meer bedrijven in de verpakkingsindustrie.’
Het lijkt erop dat er nog niemand in de markt voor gerecycled plastic is gesprongen.
Circulaire proeftuin voor start-ups
Voor innovatieve ondernemers zijn er kansen te over. ‘Bij Afvalzorg Nauerna creëren we fysieke ruimtes als een soort broedplaatsen voor jonge ondernemers. Samen met de provincie Noord-Holland willen we hiervoor ook “milieuruimte” krijgen zodat een start-
up zich geen zorgen hoeft te maken over vergunningen en regelgeving’, vertelt Joost Bouman. ‘Op het terrein worden metalen uit afval (bodemassen) gehaald die opnieuw gebruikt kunnen worden. We richten ons op het volledig recyclen van de materialen. Er wordt hier steeds minder afval gestort. We hebben zoveel kennis en alle faciliteiten om te werken met afvalstoffen zijn aanwezig. Daarom willen we een broedplaats worden voor kleine ondernemers die afvalstoffen een nieuwe waarde willen geven met een circulair idee.’
Hier lopen experts rond die je graag willen helpen bij het faciliteren van jouw bedrijf waar je afval omzet in een grondstof.’
Circulaire Economy Challenge
Bart de Wit van Rabobank roept mensen op om samen te werken aan circulariteit. ‘Bij Zaan2Connect met een kennissessie of bij voldoende animo met een volgende Circulaire Challenge: hier ga je met uiteenlopende bedrijven negen maanden energie steken om een circulair idee om te zetten in een concreet actieplan. De winnaar van de eerste challenge was Etro Vastgoedzorg uit Wormerveer. Zij willen een kantoorpand in Amsterdam circulair en duurzaam transformeren naar tijdelijke woonruimte voor statushouders en mensen met een afstand tot de samenleving. Daarvoor gaan ze een grondstoffenbank opzetten zodat bij een volgende verbouwing veel materiaal kan worden hergebruikt of verkocht. De winnaar van de eerste challenge kwam uit Zaanstad, de overige bedrijven die mee deden kwamen uit andere plaatsen in de regio. Rabobank wil graag circulair ondernemen stimuleren. Bij voldoende animo kunnen we een tweede challenge faciliteren.’
Dit is een kans om je idee veel verder te brengen.’
Mulidisciplinair
De Hogeschool InHolland gaf als idee dat er een neutraal platform moet komen waar informatie uitgewisseld wordt over grondstoffen. In het onderwijs staan ze ook nog aan het prille begin en hebben meer kennis en methodiekontwikkeling nodig, toegesneden op de vraagstukken van een circulaire economie. Mensen die serieus bezig gaan met circulair hebben een multidisciplinair team nodig voor de vraagstukken. De studenten willen heel graag en zijn enthousiast, maar deze benadering is ook voor hen nieuw.
Vraagstukken uit de samenleving zijn welkom.
Grondstoffenakkoord
Nic Grandiek van de provincie NH maakte duidelijk dat de overheid, onderwijs en bedrijven samen moeten werken. Gezamenlijk zou je een grondstoffenakkoord moeten onderschrijven waarbij iedereen verantwoordelijk is. De grondstoffen zouden niet bij de oorspronkelijke eigenaar ingeleverd moeten worden maar door iedereen hergebruikt kunnen worden.
Opknappen meubels
De kringloopwinkels Het Goed en Noppes zorgen voor hergebruik van allerlei meubilair 
en andere zaken. Zij worden direct doorverkocht zonder dat er iets aan wordt toegevoegd of dat het gerepareerd wordt. Peter Bas Cremers van Looops uit Zaandam gaat een stapje verder. Zij voorzien oud kantoormeubilair bijvoorbeeld van een nieuw blad of poetsen het weer mooi op zodat het weer de verkoop in kan. Er werd ook enthousiast gereageerd op het initiatief van Runnersworld die oude hardloopschoenen inzamelt. Die krijgen een nieuw leven, bijvoorbeeld als vloer in een sporthal en als winkelvloer.
Tweedehands katoen
Bij Wieland Textiles komen alle kleding en stoffen binnen die mensen in de kledingbakken deponeren, zodat deze opnieuw gedragen kan worden. Ook kapotte kleding ontvangen ze graag, want de stoffen zouden op termijn hergebruikt kunnen worden. Ze hebben na negen jaar een droom verwezenlijkt om de textielberg kleiner te maken. Directeur Hans Bon: ‘Op een lopende band selecteert de computer wat voor stoffen er voorbij komen en die worden gescheiden. Katoen is een enorme belasting voor het milieu. De hoop is dat textielproducenten het wol, de katoen en andere materialen, waar steeds meer tekort aan is, gaan hergebruiken. De noodzaak is groot, want textiel staat na landbouw op de tweede plek van grootste vervuilers.’ Hans Bon is enthousiast maar er is nog een lange weg te gaan. ‘Als je ziet dat een deel van de ingezamelde petflessen wordt verbrand omdat er nog geen markt is om het te recyclen dan is de weg nog lang.
We moeten beginnen bij onszelf.
Wanneer wij onbeperkt goedkope kleding blijven kopen bij zaken zoals Primark en heel veel ongebruikte kleding in de kasten hebben hangen, dan is de circulaire textielindustrie nog heel ver weg.’
In Zaanstad is bij HET en de kringloopwinkels tweedehandskleding te koop. In Amsterdam is er inmiddels ook een grote keten waar je gedragen kwaliteitskleding via een aparte ingang kunt aanschaffen.
Beperken plastic
Bij Vanilia gaan ze zorgvuldig om met katoen en gebruiken ze zo min mogelijk plastic. Zo worden de kledinghangers na gebruik retour gestuurd naar Turkije waar ze in de kledingateliers opnieuw worden gevuld met kleding. Ook wordt er geen plastic gebruikt om de kleding te beschermen, maar doeken die over zijn. Op het dak van De Adelaar in Wormerveer, waar de directie huist, is een moestuin waar iedere dag gebruik van wordt gemaakt voor de lunch.
Begin bij jezelf
Al deze bedrijven hebben de ambitie de afvalberg te verminderen en de circulariteit te verhogen. De vraag is hoe dit proces versneld kan worden. Een voor de hand liggende oplossing kwam regelmatig voorbij, namelijk de financiële prikkel. Door het verhogen op de belasting van fossiele grondstoffen zouden producten die gemaakt worden van alternatieven beter kunnen concurreren.
Voor ambitieuze creatieve ondernemers ligt er een enorme afvalberg te wachten die omgezet kan worden in goud.
We staan nog maar aan het begin van een grote verandering in de manier waarop we omgaan met grondstoffen en textiel.