Als een verborgen schat ligt in Zaandam buurttuin De Groene Oase Poelenburg, een creatie van bewoners Henk en Rolina Versluijs en Marion Post. Was de tuin eerst hun manier om ook een leven buiten hun flat te hebben, inmiddels hebben ook andere Poelenburgers de weg er naartoe gevonden. ‘Dit is de beste plek om iets voor anderen te betekenen. Ook vrouwen die altijd binnen zaten, komen op de tuin.’
Door Mandy Pijl
Ingeklemd tussen de straat Poelenburg en de Watering, ter hoogte van eethuis Melis Pide ligt sinds dit jaar een tuin verscholen. Een pad van houtsnippers slingert langs onder meer jonge hortensia’s, wilde geraniums en een vijver naar moestuinbakken, een barbecueveld en stenen banken om een pleintje met een fictieve waterput. Het is het resultaat van hard werken, vaak wel meer dan dertig uur per week, door wijkbewoners Henk en Rolina Versluijs en Marion Post.
Liefde voor de natuur
Henk was hovenier en ecoloog bij het Amsterdamse Vondelpark toen hij als gevolg van de financiële crisis zijn baan verloor. Met zijn liefde voor de natuur viel zijn ontslag hem zwaar. “Soms sta ik er echt van te kijken hoe sterk een plant is en wat er gebeurt als je de natuur haar gang laat gaan. De natuur is eigenlijk één organisme. Elke plant, elk diertje heeft daarin zijn eigen functie. Om hem begaanbaar te houden, moet je in een tuin ingrijpen. Maar wil je echt een mooie tuin, laat dan de natuur bepalen.”
Ik ging me vervelen in onze flat met een balkonnetje zonder zon.
Vanuit dat idee hielpen Henk en zijn vrouw Rolina de vorige buurttuin van Poelenburg, gelegen nabij de moskee en een initiatief van BewonersBedrijven Zaanstad, opzetten. Ze schatten dat ze samen met vrijwilliger Marion Post destijds soms wel zo’n 65 uur per week op de tuin bezig waren. Ze legden paden aan, groeven vijvers. Er waren verschillen van inzicht met andere vrijwilligers en uiteindelijk moest de tuin het veld ruimen omdat de grond bouwrijp moest worden gemaakt.
Grote schok
Er bleek sprake te zijn van vervuiling, een grote schok voor Rolina, Henk en Marion. “Het raakte me enorm, we hadden zoveel uren in de tuin gestoken,” vertelt Rolina. “Poelenburg heeft een slechte naam, en de tuin bewees dat er in de wijk ook mooie dingen mogelijk waren.”
Ze besloten niet nog eens aan een groen avontuur te beginnen. Maar het thuis zitten, behalve Henk zijn ook Rolina en Marion langdurig werkloos, viel het ze zwaar om weer thuis te zitten. “Ik zag niemand meer, en dat was niet wat ik wilde. Ik had altijd gewerkt en al eerder twee jaar thuis gezeten. Ik ging me vervelen in onze flat met een balkonnetje zonder zon. Ik wilde wel eens de deur uit. Ik sprak erover met Henk, en nadat hij erover had nagedacht zei hij: ‘Als jij weer een tuin wilt beginnen, dan gaan we het weer doen.’”
Ruwe aarde
Ideeën voor de nieuwe tuin had het echtpaar direct te over toen bleek dat BewonersBedrijven graag een buurttuin zag verschijnen op een stuk verderop aan de Poelenburg. Henk was nu helemaal om. “Deze grond is gestort toen Poelenburg werd gebouwd, hij ligt er al zestig jaar. Hier liggen vier, vijf verschillende soorten aarde, vermaakt tot klei, ruwe aarde. Als je hier met beleid een tuin aanlegt en planten laat groeien die iets teruggeven aan de grond, dan kun je hier nog wel honderd jaar zitten.”
Mensen van verschillende nationaliteiten kweken hier hun groenten.
En met die insteek, de wens om er een blijvende, groene ontmoetingsplek van te maken, gingen de drie weer keihard aan de slag. Rolina ontwierp de tuin, Henk vulde hem met zijn ecologische kennis in en met daarbij Marions gedrevenheid maakten ze al snel lange dagen om hun droom te verwezenlijken.
Natuur haar gang laten gaan
Door relatief weinig in te grijpen, laten ze de natuur haar gang gaan. “Daardoor vind je hier bijzondere bloemen, zoals aronskelken, orchideeën, de kleine en de grote ratelaar. Maar ook padden, hagedissen en boomhagedissen kom je tegen,” vertelt Henk. Ook trekt de tuin veel vogels, zoals meesjes, roodborstjes en kraaien.
“Dat Poelenburg regelmatig negatief in het nieuws is, is terecht,” vindt hij. “Straatraces, vervuiling, een schietpartij, we weten niet alles wat er gebeurt, maar er is elke week wel iets aan de hand.” Met de tuin denkt Henk een bijdrage te kunnen leveren aan een verbetering van dat klimaat. “Om me heen zie ik veel mensen met hun telefoon in de hand over straat gaan. Het gevaar is disconnectie, dat iedereen in zijn eigen wereld leeft.”
De tuin biedt wijkbewoners de kans elkaar te ontmoeten. “Dit is de beste plek om iets voor anderen te betekenen. Bulgaren, Polen, Turken, Marokkanen, mensen van verschillende nationaliteiten kweken hier hun groenten. Ook vrouwen die altijd binnen zaten, komen op de tuin,” zegt Rolina.
Thee en barbecue
De regels op de tuin zijn duidelijk: wie een bak huurt (zonder aarde 25 euro, 30 euro mét), is vrij om ook gebruik te maken van het picknick- en barbecueveld. Wie geen bak huurt, betaalt daarvoor een vergoeding. Het geld komt ten goede aan de tuin en met die afspraken willen de tuinders voorkomen dat de tuin een rommel wordt.
Een wandel-leertuin, dat is waar we heen willen.
“Ik hoop dat als we drie, vier jaar verder zijn, de tuin zo mooi is, dat mensen hier niet weg komen,” zegt Henk. Hij heeft een stadstuin voor ogen zoals er volgens hem nog geen is in Nederland. Een tuin waar dagjesmensen hun weg naartoe weten te vinden voor een kop koffie en een broodje.
Wandel-leertuin
De natuur is Henks passie, en die wil hij doorgeven. Dat doet hij door wie binnenwandelt te vertellen over alles wat groeit en bloeit, en als het aan hem ligt, gaat hij dat ook voor groepen doen. “Een wandel-leertuin, dat is waar we heen willen. Een tuin waarin we ook aan schoolkinderen rondleidingen geven. Ik wil mensen meegeven hoe belangrijk de natuur is. De mens speelt graag voor god, wil alles naar zijn hand zetten. Maar met de natuur kan dat niet, die doet wat ze wil.”
Hulp is altijd welkom
Naar vrijwilligers die van aanpakken weten en die het leuk vinden om wekelijks een aantal uren op de tuin mee te helpen, zijn Henk, Rolina en Marion altijd op zoek. Ook donaties en nog goed bruikbare tweedehands spullen zijn welkom. “Bijvoorbeeld aarde, hout en parasols voor het picknickgedeelte kunnen we goed gebruiken. Maar ook een container om spullen in op te bergen, want helaas zijn er al een paar gieters en kruiwagens verdwenen.”
Meer informatie lees je op de Facebookpagina van De Groene Oase.