Waar tot een jaar terug de buurt nog gebukt ging onder overlast door hangjeugd, is tussen de Hogendijk, de Houthavenkade en basisschool De Dijk in Zaandam een groene oase ontstaan. Met elkaar begonnen omwonenden de buurttuin Cornelis Vet. ‘De tuin heeft de saamhorigheid, het woongenot én de mus teruggebracht.’
Voor Robert Poggenklaas, directeur van basisschool De Dijk, was na de vorige zomervakantie de maat vol. ‘Iedere doordeweekse dag begonnen collega’s hun werkdag met puinruimen op het plein. Wietzakjes, verpakkingen van McDonalds, gebruikte condooms en zelfs menselijke ontlasting: het plein lag er vol mee. Later nam een vrijwilliger het opruimen op zich, maar het was eigenlijk idioot. Het kostte hem elke dag een half uur om het plein weer veilig en schoon te hebben voor de kinderen. Als leerkrachten aan het einde van de middag naar huis gingen, durfden ze soms de deur niet uit vanwege de manier waarop rondhangende jongeren zich gedroegen. Ik was er klaar mee, er móest wat gebeuren.’
Spuigaten
De buurt deelde zijn ergernis al jaren. Met lede ogen zagen ze aan hoe jongeren in de loop van de middag neerstreken op het schoolplein en het daaraan grenzende gebied tussen de Houthavenkade en de Hogendijk. ‘Het liep de spuigaten uit,’ beaamt buurtbewoonster Judith Vonk. ‘Dagelijks hingen wel drie tot vier verschillende groepen van tussen de veertig en zestig jongeren rond tot soms wel een uur of twee ’s nachts. Er waren vrijpartijen op het klimrek, scheldpartijen tegen buren, het was afschuwelijk om hier te wonen.’ Het woongenot was weg, vertelt ook buurtbewoonster Renske Kooiker. ‘We sliepen met de ramen dicht omdat we anders geen oog dicht deden.’
De tuin was een noodsprong die de buurt veel heeft gebracht.
Wat Robert betrof zat er maar één ding op: het plein moest worden afgesloten met een kooiconstructie. ‘Als directeur ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid van de kinderen. Ouders en kinderen moeten er van op aan kunnen dat die veiligheid wordt gewaarborgd.’ Per brief lichtte hij de buurt over het voornemen in.
Steegjes
‘We schrokken ons kapot’, vertelt Judith. ‘We hielden rekening met een Alcatraz-achtige situatie.’ En terwijl het schoolplein vrij van overlast zou blijven, bleef het aangrenzende stuk groen, eigendom van de gemeente, via de steegjes tussen de woningen voor de jongeren bereikbaar.
Bewoners namen contact op met de school. ‘Aanvankelijk waren we tegen het afsluiten van het plein, omdat het na schooltijd niet meer toegankelijk zou zijn voor kinderen uit de buurt. Maar als het dan toch dicht moest, dan graag op zo’n manier dat we niet tegen een kooi hoefden aan te kijken en de schoolkinderen niet in een kooi hoefden te spelen.’
School, gemeente en buurt kwamen samen en in dat eerste overleg ontstond al snel het idee voor een buurttuin. ‘Als het gebied dan werd afgesloten, dan was dat een mooie gelegenheid om als buren te kijken of we iets met het groen konden doen. Als voorbeeld hadden we de Monettuin van even verderop,’ vertelt Judith. ‘Daarvan waren we enorm fan. Hoe mooi zou het zijn om zoiets ook hier te begonnen en daar de kinderen van de school bij te betrekken?’
Hard werken
Het was hard werken, geeft Renske toe. ‘Eerlijk gezegd was ik aanvankelijk ook helemaal geen voorstander van een buurttuin. Als ik zie wat een werk ik van mijn eigen, kleine tuin heb, dan voorzag ik hier nog veel meer werk.’ Ze kreeg gelijk, al kijkt ze er vanwege de gezamenlijke inzet van de buurt met een goed gevoel op terug.
Judith: ‘Buurtborrels hebben veel gebracht. Daar ontstonden de plannen, raakten we steeds weer enthousiast om de handen uit de mouwen te steken. Vervolgens deden we een oproep in de buurt: wie helpt er mee? Wie zin en tijd had, kwam vervolgens helpen en zo doen we dat nog steeds. De een kan timmeren, en de ander kan pizza bakken. Dus de een klust en de ander faciliteert. En zo rommelen we wat aan. Met een mooi resultaat.’
Schenken
Veel planten en de datsja, een houten schuur die gebruikt kan worden om er voor te lezen en andere activiteiten te houden, zijn afkomstig uit de Monettuin en de Krommenieër For-Tuin die beide zijn opgehouden te bestaan. Ook particulieren en bedrijven uit de omgeving blijken steeds weer bereid hout, planten en andere benodigdheden te schenken. ‘Wilgenteen.nl, het bedrijf van een van de buren, doet in hekken en schuttingen, en hebben bijvoorbeeld de materialen voor de houtwal geleverd en hem in elkaar gezet. Houthandel Bentvelzen en Jacobs is ook vaak bereid restanten hout voor ons te reserveren.’
De mus is weer terug.
Inmiddels hebben de vrijwilligers een stichting opgericht ten behoeve van de tuin. Dat maakte het mogelijk om een aanvraag voor een subsidie in te dienen bij het Oranje Fonds. Die is gehonoreerd, en het geld komt ten goede aan educatie. ‘We hebben een mooi jaarprogramma samengesteld,’ vertelt Judith. ‘Met de school bieden we kinderen educatieve, seizoensgebonden en tuin gerelateerde activiteiten aan, zoals het bouwen van een insectenhotel en het uithollen van pompoenen rond Halloween.’
Gezamenlijk doel
Dat de situatie een jaar geleden nog zo anders was, kan Judith zich bijna niet meer voor te stellen. ‘De tuin was een noodsprong die de buurt veel heeft gebracht. Dankzij de tuin is er saamhorigheid; we hebben een gezamenlijk doel. Er is veel meer contact als buren onderling.’
Ook de biodiversiteit is toegenomen. ‘De mus, die we al jaren niet meer hadden gezien, is weer terug. Ook bijen hebben hun weg naar de tuin gevonden,’ aldus Renske.
‘Voor de schoolkinderen is het een verrijking van hun speelplezier onder schooltijd. Waar vind je nou zo’n plek middenin de stad? Mooi is het om een gedragsverandering bij ze te zien. In het begin plukten ze nog wel eens een bloem, zonder het besef dat die daardoor niet verder kan groeien. Een paar dagen voor de opening hebben we lavendelplantjes met de kinderen geplant. Met hun ouders of juf bekijken ze hoe de bloemen groeien.’
Hek op slot
Tot half zeven ’s avonds zijn het plein en de buurttuin toegankelijk. Zodra de naschoolse opvang, die ook aan het plein grenst, dichtgaat, gaat ook het hek op slot. Vanuit de buurt klinkt daarop soms nog wel eens kritiek, weet directeur Robert. ‘Gelukkig reageert het merendeel van de ouders positief. Ze zien wat een tuin hun kinderen brengt en waarderen de toegenomen veiligheid.’
Behalve de vaste tuinvrijwilligers, ontmoeten inmiddels ook ouders elkaar aan de grote, houten tafel in de tuin, bijvoorbeeld vlak voordat ze hun kinderen van school halen. En onlangs zag Renske hoe er een kinderfeestje begon. Judith: ‘De tuin brengt veel meer woonplezier dan we ooit konden bedenken.’
De buurttuin Cornelis Vet is gelegen aan de Hogendijk 83 en bereikbaar via het schoolplein van basisschool De Dijk.
De tuin is open tijdens schooldagen van 8.00 tot 18.30 uur.
Tips
Heb je ook plannen om een buurttuin te beginnen? Vier tips van Judith en Renske!
- Maak een plan.
- Organiseer een buurtborrel waar je kunt peilen of er animo is voor je plan.
- Neem een kijkje in andere buuttuinen om ideeën op te doen.
- Ga vooral door!
De buurttuin Cornelis Vet heeft een Facebookpagina.
Het verhaal over de Monettuin kun je nog steeds lezen.