De vierde klas van het St. Michael College in Zaandam krijgt te horen dat de docent geen politie-agent meer is. ‘Zoek maar uit hoe de school verwarmd wordt.’ ‘Maar hoe moet dat dan?’ Docent Nick Vermeulen legt uit: ‘ Ga maar op onderzoek uit.’ ‘Maar daarvoor moet ik de klas uit.’ ‘Ja, dat is juist de bedoeling van het projectonderwijs.’
Op het St.Michaël College in Zaandam wordt onder leiding van docent Nick Vermeulen veel aandacht besteed aan duurzaamheidsprojecten. ‘We willen leerlingen bewust maken dat we het heel anders moeten gaan doen in de maatschappij. Er liggen veel kansen voor onze leerlingen. In de techniek zijn goede mensen nodig. En Nederlanders staan goed bekend om onze kennis van het waterbeheer en de windmolens. Door de nieuwe aanpak ontdekken ze hoe de wereld om hen heen er uit ziet en leren ze over diverse beroepen waar ze nog nooit van hebben gehoord.’
40.000 euro voor duurzaamheidsonderzoek
Dankzij de winnende Coöperatieve elevator pitch voor leden van Rabobank Zaanstreek kan er het komende jaar € 40.000 geïnvesteerd worden in zonnepanelen en een windturbine. ‘Door het bijbehorende meetstation kan iedereen zien wat het effect is en de verschillen meten in zomer en winter. Met een drone en een infraroodcamera gaan we het gebouw onderzoeken op energielekken. Het gebouw dateert uit de jaren zestig toen energie nog heel goedkoop was. We moeten daarna eigenlijk het dak isoleren en ramen laten vervangen.’
Zoek het zelf maar uit
‘We moeten slimmer gebruik maken van de energie. Met het vak Natuur, Leven, Techniek leer ik de leerlingen zelf op onderzoek uit te gaan. We moeten het anders organiseren in de maatschappij en in de techniek liggen veel kansen. Zo bereiden we onze leerlingen voor op de praktijk. We willen een energieneutrale school worden. Dat moeten de leerlingen zelf gaan realiseren. Wanneer je nu investeert in energiebesparende maatregelen, dan hou je op termijn geld over. En dat kun je investeren in goed onderwijs.’
Hergebruik en inventieve oplossingen
‘Centraal staat dat we kort cyclisch moeten gaan denken. Dus geen brandstoffen uit andere delen van de wereld halen en ze met schepen vervoeren om het na gebruik te laten verdwijnen. Je moet in je eigen omgeving het afval hergebruiken en omzetten tot energie en water hergebruiken. Op school zouden we het afval, ook dat leerlingen meenemen, met een biogasinstallatie kunnen omzetten in energie. De vrijgekomen CO2 kunnen we inzetten in kassen waarin je bijvoorbeeld tomaten verbouwt. In het Zaans Medisch Ziekenhuis hebben ze een installatie waarmee het rioolwater gezuiverd wordt zodat het opnieuw gebruikt kan worden. Ik stuur leerlingen erop af om te zien hoe het werkt. Wanneer leerlingen dit nu snappen en gaan toepassen dan staan ze met 1-0 voor als ze op een vervolgopleiding komen.’
Watertekort
Anneke Stam (16 jaar): ‘Ik ben zeer geïnteresseerd in water. Bij het hoogheemraadschap ben ik actief bij de jongerenafdeling. Het watertekort is een groot probleem. We moeten oplossingen vinden om dichtbij het water te zuiveren. Het watertekort is een groot probleem. We hebben op de wereld vooral zout water, 2% is slechts zoet. Wij halen het uit de duinen, maar het kost veel energie om het bij ons te krijgen. Meneer Vermeulen inspireert ons om op zoek te gaan naar oplossingen. Er zijn kleine, maar ook grote dingen mogelijk.’
Zuiver je eigen water
Het St. Michael doet vanuit het vak Natuur, Leven en Techniek de laatste paar jaren mee met de duurzaamheidsolympiade INESPO. Van de leerlingen wordt verwacht dat ze iets duurzaam bedenken dat mogelijk in de toekomst kan worden gerealiseerd in de school. Anneke Stam: ‘Ik heb onderzocht of het water dat afkomstig is van de school direct kan worden gezuiverd. En bedacht hierbij het idee van een helofytenfilter. Dat is een bad met riet, zand en stenen waarbij de bacteriën organische stoffen omzetten. Dit principe wordt al toegepast in de maatschappij, alleen wordt het gezuiverde water dan meestal geloosd op het oppervlakte water en niet direct hergebruikt. De installatie van dit systeem is niet zo prijzig, maar de regelgeving voor het direct hergebruiken van het water maakt het moeilijk. Al scheelt het natuurlijk al als het afvalwater niet wordt afgevoerd in het riool, maar in de sloot. Het rioolstelsel en waterzuivering kost immers veel energie.’
Interesse neemt langzaam toe
‘We worden door de lessen gestimuleerd om onderzoek te doen. Het is wel spannend, want je moet ook bedrijven bellen. We kunnen met onze plannen de wereld gaan verbeteren. We zijn daarom zeer gemotiveerd om het te laten lukken. Duurzaamheid leeft wel in onze klas, maar daarbuiten bijna nog niet. Het is immers nog niet zichtbaar voor ze. Je ziet wel dat er steeds meer mensen interesse krijgen in het vak natuur, leven en techniek. Het breidt zich langzaam steeds meer uit.’
Laat iets tastbaars achter
Nick Vermeulen: ‘Aan het eind van de schooltijd moeten ze hun plan weer overdragen aan nieuwe leerlingen. Ze willen wel graag een bruikbaar idee achterlaten. Iets tastbaars. Daarom gaan we binnenkort starten met het project over gescheiden afval. Daar is het ooit mee begonnen. Dat leerlingen opmerkten dat er elke dag zoveel brood werd weggegooid. Dat zou je via de biogasinstallatie, waar we voor aan het sparen zijn, kunnen omzetten in energie.’
Ecoschool
Ik zou er wel een voorstander van zijn om het certificaat van ecoschool te krijgen. Dan moet je zorgen voor biodiverstiteit rond de school, voor een energie zuinige of neutrale school, en voor verantwoord afvalbeleid binnen de school. We zouden nestkassen kunnen ophangen, bijen kunnen gaan houden onder leiding van een imker. En we zouden dus kassen neer kunnen zetten bij de school. Leuk voor de biologie lessen. Ik ben nu 58 jaar maar ik bruis nog van de ideeën. Voorlopig kan ik nog niet met pensioen.’